Τον Ιανουάριο του 2010, στη Νέα
Υόρκη, ο δικηγόρος, που έκανα την
"άσκησή" μου έστειλε μέσω ιμέιλ μία αγωγή 50 σελίδων στο
δικαστήριο. Μερικά λεπτά αργότερα το σύστημα του έστειλε έναν αριθμό
πρωτοκόλλου για επιβεβαίωση. Ούτε χρειάστηκε να περιμένει στην ουρά, ούτε να
επιδώσει με δικαστικό επιμελητή. Όταν τον ρώτησα εάν θα χρειαστεί να πάμε στο
δικαστήριο για να καταθέσουμε, μου απάντησε με μια αφοπλιστική απλότητα
"Για ποιο λόγο;"
Ασκώ ενεργή δικηγορία από το
Σεπτέμβριο του 2010 στην Ελλάδα και με τρανταχτή εξαίρεση την ηλεκτρονική
έκδοση γραμματίου ή το "Σόλωνα", διαπιστώνω, μάλλον με αγανάκτηση
περισσότερο, παρά με λύπη το πόσες χαμένες εργατοώρες καταναλώνονται στην αναμονή
για μια κατάθεση δικογράφου, έκδοση πιστοποιητικού, παραίτηση από ένδικα μέσα
και η λίστα μακραίνει. Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει ότι όλα αυτά γίνονται
για την ασφάλεια του συστήματος, αλλά τέτοιο ανασφαλές σύστημα με τόσα πιστοποιητικά
και γραμματοσημάκια;
Εξαιτίας των παραπάνω,
αναρωτιέμαι εάν τελικώς η ενάσκηση δικηγορίας είναι λειτούργημα ή επάγγελμα ή
διεκπεραίωση διοικητικών υποθέσεων. Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι η
δικηγορία είναι ένα επάγγελμα σαν όλα τα υπόλοιπα. Απαιτεί ειδικές γνώσεις για
την εκτέλεσή του και αντίστοιχη ευθύνη. Όχι όμως κάτι παραπάνω από αυτό.
Λειτούργημα δε θεωρώ ότι είναι
γιατί διαφορετικά, και εμείς όπως οι κληρικοί, θα πληρωνόμασταν από το κράτος ή
θα υπείχαμε θέση ψυχολόγου. Μάλλον ο όρος είναι αποτέλεσμα lobbying των
δικηγόρων της παλαιάς κοπής.
Σε πολλές περιπτώσεις, το
επάγγελμα τείνει να υποβαθμιστεί σε απλή διεκπεραίωση διοικητικής διαδικασίας αποδεικνύοντας
την αναποτελεσματικότητα του κράτους για λιγότερη γραφειοκρατία ή ορθό
επιμερισμό των εργασιών του.
Εάν λάβουμε υπόψη μας τα δεδομένα
του εξωτερικού, θα διαπιστώσουμε ότι το δικαστήριο ακόμα και για ένα δικηγόρο
είναι δυσπρόσιτο, τη στιγμή που η εξωδικαστική επίλυση των διαφορών αποτελεί
μάλλον τον κανόνα παρά την εξαίρεση.
Η Ελλάδα με τη μεγαλύτερη
αναλογία δικηγόρων σε σχέση με τον πληθυσμό της στην Ευρώπη θα έπρεπε να είχε
από τα πιο λειτουργικά συστήματα ενδεχομένως στον κόσμο. Παρόλα αυτά
διαπιστώνουμε ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Αυτή η βαρυθυμία του
συστήματος παρασέρνει και το δικηγόρο. Τον υποβαθμίζει στα μάτια του εντολέα, περιορίζει
τον κύκλο εργασιών του και δημιουργεί μία εντύπωση χρονοβόρας και δυσκίνητης
διαδικασίας, που με τη σειρά της προκαλεί αρνητικά και το αίσθημα δικαίου του "μέσου
και συνετού ανθρώπου".
Εάν θα θέλαμε, συνεπώς, να
αναβαθμίσουμε το επάγγελμα ενδεχομένως θα έπρεπε να ανατρέξουμε στη
λειτουργικότητα του συστήματος, ώστε αυτή να γίνει ταχύτερη και πιο
απλοποιημένη, αλλά και να μεριμνήσουμε ώστε να μην "παραγοντίζουμε"
στον εντολέα, γιατί δεν είναι σκοπός μας να χαϊδολογούμε το παιδάκι που του
πήραν το παγωτό αλλά να υποβάλουμε τις πραγματικές συνθήκες ενώπιόν του με
σκοπό αυτός να έχει μια βεντάλια αποτελεσμάτων ώστε να ξέρει τι ρεαλιστικά να
περιμένει. Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι η ανύψωση του κύρους στα πραγματικά
του επίπεδα και όχι περισσότερο ή λιγότερο από αυτό που του αρμόζει.