Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ. ΑΠΟΦΑΣΗ 723/1975

Στις 980 σελίδες των πρακτικών της Δίκης του Πολυτεχνείου, διάβασα πλήθος μαρτυρικών καταθέσεων, τόσο από την πλευρά της πολιτικής αγωγής όσο και από την πλευρά των κατηγορουμένων, αλλά και την ίδια την απόφαση 723/1975 με το διατακτικό της.

Εκ προοιμίου να πούμε ότι απαντώνται βασικά ερωτήματα με ξεκάθαρο τρόπο. Ερωτήματα, δηλαδή, όπως εάν υπήρξαν προβοκατόρικες ενέργειες ή όχι και από ποιους, ο ρόλος και η δράση των Παπαδόπουλου και Ιωαννίδη, η ύπαρξη ή μη θυμάτων και του ποιος έδωσε την εντολή για να ρίξει το τανκ την Πύλη του Πολυτεχνείου. 

Σε μια εποχή, όπως η σημερινή, κατά την οποία παρατηρείται, σε αξιακό επίπεδο, η αναθεώρηση της Ιστορίας, χωρίς, όμως, ορθή και ολοκληρωμένη στοχοπροσήλωση στην αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας και με βασικό εργαλείο την απόκρυψη των ιστορικών πηγών, ο επιστημονικός ακτιβισμός, που βασίζεται στην επισταμένη και σε βάθος αναφώτιση των ιστορικών  πηγών, είναι, ίσως, η μόνη σοβαρή απάντηση, που θα μπορούσε να προστατεύσει από τη λειψή γνώση. 

Η Δίκη του Πολυτεχνείου, λοιπόν, ενταγμένη στο γενικότερο πλαίσιο των δικών της Χούντας, μάς ταξιδεύει σε μια δικαιοπολιτικά και κοινωνικά ταραγμένη εποχή. Το σύνολο των δικών αυτών χαρακτηρίστηκε από τους δημοσιογράφους της εποχής εκείνης σαν "η ελληνική εκδοχή της Δίκης της Νυρεμβέργης"(εδώ). 

Επιστημονικά, είναι μάλλον ένας αδόκιμος όρος καθώς το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, που συστήθηκε στη Νυρεμβέργη, είχε σκοπό την εκδίκαση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, με κατηγορουμένους ανώτατους αξιωματικούς των Ναζί. Ωστόσο, ο όρος θα μπορούσε να αποδόσει και τη σημασία των δικών αυτών, υπό την έννοια του ενδιαφέροντος για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο αλλά και να προσφέρει μια εσωτερική ματιά τόσο στα γεγονότα όσο και στον τρόπο σκέψης και λειτουργίας του χουντικού καθεστώτος της Ελλάδας εκείνη την εποχή.

Σε προηγούμενο σημείωμα με τίτλο Ζει το Πολυτεχνείο; ασχοληθήκα με τα γεγονότα αυτά καθεαυτά και προσπαθήσα να τα εντάξω στο πραγματικό τους πλαίσιο, αποκαθαίροντας τη μυθοπλασία, χωρίς όμως να απομειωθεί η συμβολική σημασία του Πολυτεχνείου αυτού καθεαυτού. 

Σε αυτό το σημείωμα, θα προσπαθήσω να μείνω προσηλωμένος στα πρακτικά της Δίκης του Πολυτεχνείου, χωρίς να κουράσω τους αναγνώστες με νομικές ορολογίες ή επεξηγήσεις. Έχουν, προφανώς, τη σημασία τους για έναν νομικό, αλλά όχι για τον μη νομικό αναγνώστη, που θα επιθυμούσε να διαβάσει τα πρακτικά αυτά και να αποκτήσει μια εικόνα της εποχής εκείνης κατευθείαν από την πηγή. Και σε αυτόν τον τελευταίο απευθύνομαι.

Στο ανωτέρω πλαίσιο, λοιπόν, κινήθηκα στην απλή καταγραφή των μαρτυρικών καταθέσεων και από τις δύο πλευρές, χωρίς επεξηγήσεις ή υποσημειώσεις. Σε μια πρώτη ανάγνωση θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι πρόκειται για ένα "στεγνό" κείμενο. Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος. Ο αναγνώστης, δηλαδή, να βάλει τον εαυτό του στη θέση του παρατηρητή.

Παρεμφερώς, να ειπωθεί και αυτό: πολλές μαρτυρικές καταθέσεις παραλείφθησαν γιατί το περιεχόμενό τους ήταν επαναλαμβανόμενο. Για παράδειγμα, υπήρξαν αρκετές καταθέσεις τραυματιών, που σε επίπεδο πληροφορίας δεν είχαν να προσθέσουν κάτι περισσότερο από αυτό που ήταν ήδη γνωστό. Παραλήφθησαν ακόμα και ονόματα δικηγόρων από πλευράς πολιτικής αγωγής και υπεράσπισης. 

Επίσης, κοινό σημείο όλων των καταγραφών ήταν η πληροφόρηση για τα γεγονότα τόσο από τη μία όσο και από την άλλη πλευρά. Γιαυτό, και προτιμήθηκε ο πρώτος ενικός, όπως ακριβώς είναι και στο πρωτότυπο. 

Η διάρθρωση του κειμένου είναι σε επίπεδο αναφοράς ως προς τις κατηγορίες, τους κατηγορουμένους, τις μαρτυρικές καταθέσεις. "Τροποποιήθηκε" η γλώσσα της εποχής, που ήταν ελαφρώς καθαρεύουσα στη νέα δημοτική για την ευκρίνεια της ανάγνωσης. Σχετικά, τέλος, με την αναφορά σε ονόματα, ειδικά των χουντικών, σκοπός δεν είναι η απόδοση κατηγορίας στο παρόν, αλλά η αποστασιοποιημένη ματιά και η ευκρίνεια στη θέαση του παρελθόντος, με σκοπό την ορθή ιστορική θεώρηση και τον ιστορικό αναστοχασμό.

Αλλά, και νομικά ιδωμένη η αναφορά σε ονόματα δεν εμπίπτει στις απαγορευτικές διατάξεις του Κανονισμού για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων, καθώς η χρήση των ονομάτων προέρχεται από επίσημα, δημόσια, δικαστικά έγγραφα. Είναι, δε, αποκλειστικά και μόνο στο επίπεδο της αναφοράς, χωρίς να υπάρχει καμία αξιολογική κρίση ως προς αυτά.

Τέλος, ο γράφων δεν είναι ακαδημαϊκός ιστορικός. Ωστόσο, προσπάθησα να καταγράψω όλα τα στοιχεία, με σκοπό την αντικειμενική και εξ αποστάσεως ματιά στα γεγονότα. 

Ιδιαίτερες και θερμές ευχαριστίες στο προσωπικό των Γενικών Αρχείων του Κράτους, που με εξυπηρέτησαν με επαγγελματισμό και βαθιά ευγένεια.

Η σύνοψη αυτή αφιερώνεται στους γονείς μου και στην οικογένειά μου. Αλλά και σε ολόκληρη τη Γενιά του Πολυτεχνείου. Ειδικότερα, σε όλους εκείνους, που, εκείνη την εποχή, έγραψαν Ιστορία, χωρίς ποτέ η ίδια η Ιστορία να τους καταγράψει.

v   

5μελές Εφετείο Αθηνών-Γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού

Συνεδρίαση: 16.11.1975-30.12.1975 σε πρώτο βαθμό

Δικαστές:

Ιωάννης Κουσουλός

Παναγγιώτης Καλκαβούρας

Κωνσταντίνος Καιούργιος

Λάμπρος Σακελλαριάδης

Γεώργιος Μαρκουλάκης

Εφέτες

Μιχάλης Χατζηκοκολάκης

Δημήτριος Σταματόπουλος

Γραμματέας:

Παναγιώτης Πολύζος

Κατηγορούμενοι:

Λάμπρος Κωνσταντέλος: ανθυπασπιστής

Θρασύβουλος Γιοβάνης: ταξίαρχος

Μιχαήλ Γουνελάς: Υπίλαρχος

Χαράλαμπος Παπαδόπουλος: συνταξιούχος ΑΣΔΥ

Σταύρος Βαρνάβας: Αντιστράτηγος

Παντελής Καραγιάννης: Υποστράτηγος

Νικόλαος Κέφης: Υπομοίραρχος

Θωμάς Μυλωνάς: Ενωμοτάρχης

Νικόλαος Ντερτιλής: Ταξίαρχος

Κωνσταντίνος Μαυροειδής: Αντιστράτηγος

Νικόλαος Ραφαηλάκης:Αντιστράτηγος

Δημμήτριος Ζαγοριανάκος: Στρατηγός

Ιωάννης Καλύβας: Αστυνομικός

Δημήτριος Καραγιαννόπουλος: Αστυνομικός Διευθυντής

Κωνσταντίνος Λαδιάς: Αστυνομικός Διευθυντής

Ιωάννης Λυμπέρης: έφεδρος αξιωματικός

Αναστάσιος Αναστασίου: Λοχαγός

Νικόλαος Νηστικάκης: Αστυφύλακας

Ηλίας Καραδήμας: Αστυφύλακας

Νικόλαος Κατσάρας: δόκιμος Υπαστυνόμος

Αντώνιος Λαζαράκος: Αστυφύλακας

Βασίλειος Μπουκλάκος: Στρατιωτικός συνταξιούχος

Νικόλαος Δασκαλόπουλος: Αρχηγός Α.Π

Λουκάς Χριστολουκάς: Διευθυντής Α.Π

Ευάγγελος Μαντζώρος: οδηγός αυτοκινήτου

Αθανάσιος Σταυράκης: Αστυφύλακας

Γεώργιος Παπαδόπουλος: Ταξίαρχος

Δημήτριος Ιωαννίδης: Υποστράτηγος

Μιχαήλ Ρουφογάλης: Υποστράτηγος

Δημήτριος Κατσούλης: Ταγματάρχης Χωροφυλακής

Δημήτριος Πίμπας: ιδιωτικός υπάλληλος

Νικόλαος Εφέσιος: αρχιτέκτονας

 

ΠΡΑΞΕΙΣ:

Ανθρωποκτονία εκ προθέσεως

Απόπειρες ανθρωποκτονιών εκ προθέσεως

Διακεκριμένη φθορά

Επικίνδυνες σωματικές βλάβες

Παράνομη κατακράτηση

Πρόκληση και προσφορά σε τέλεση κακουργημάτων

Παράνομη οπλοφορία

Βλασφημία

Ηθική αυτουργία σε πράξεις ανθρωποκτονιών εκ προθέσεως, διακεκριμένης φθοράς, επικίνδυνων σωματικών βλαβών.

Απλή συνέργεια σε πράξεις ανθρωποκτονιών εκ προθέσεως, απόπειρων αυτών και διακεκριμένης φθοράς

v   

Ο πρόεδρος κάλεσε καθέναν ξεχωριστά των κατηγορουμένων και τους ρώτησε εάν γνωρίζουν τις κατηγορίες και τι απαντάνε:

Λάμπρος Κωνσταντέλος: ανθυπασπιστής

Δεν αποδέχομαι την κατηγορία. Ημούν εκτός του άρματος και διεύθυνα τούτο

Θρασύβουλος Γιοβάνης: ταξίαρχος

Δεν αποδέχομαι την κατηγορία διότι ναι μεν ήμουν επικεφαλής των στρατιωτικών δυνάμεων αλλά το πρόσταγμα το είχε ο αστυνομικός διευθυντής

Μιχαήλ Γουνελάς: Υππίλαρχος

Οδηγούσα το άρμα και ό,τι προκύψει από την πτώση της πύλης είμαι υπεύθυνος. Σκοπός μου ήταν η ρίψη της πύλης και όχι να χτυπήσω άτομα

Χαράλαμπος Παπαδόπουλος: συνταξιούχος ΑΣΔΥ

Αρνούμαι την κατηγορία και ουδεμία εντολή έδωσα για το άνοιγμα της πύλης

 

Σταύρος Βαρνάβας: Αντιστράτηγος

Δεν αποδέχομαι την κατηγορία και θα απολογηθώ εν καιρώ

 

Παντελής Καραγιάννης: Υποστράτηγος

Αρνούμαι την κατηγορία. Η διαταγή χρήσης των όπλων «στο ψαχνό» εδόθη από τον Αντιστράτηγο Βαρνάβα τηλεφωνικώς προς τον υπασπιστή Τσουραπά Βασίλειο με την εντολή αυτός να την διαβιβάσει στη φρουρά. Θεώρησα τα διαταγή άδικη και βγήκα στο δρόμο φωνάζοντας στη φρουρά να σταματήσει να πυροβολεί κατά του πλήθους και να ρίχνει εκφοβιστικές βολές.

Νικόλαος Κέφης: Υπομοίραρχος

Αρνούμαι την κατηγορία και πυροβόλησα μόνο στον αέρα

 

Θωμάς Μυλωνάς: Ενωμοτάρχης

Αρνούμαι την κατηγορία. Πυροβόλησα κατόπιν διαταγής μόνο στον αέρα

 

Νικόλαος Ντερτιλής: Ταξίαρχος

Αρνούμαι τις κατηγορίες. Ουδεμία σχέση έχω με το Πολυτεχνείο ούτε ευρισκόμουν τις νυχτερινές ώρες εκεί. Ήμουν στην αστυνομική διεύθυνση Αθηνών και δε σκότωσα εγώ το Μυρογιάννη

 

Κωνσταντίνος Μαυροειδής: Αντιστράτηγος

Αρνούμαι την κατηγορία

 

Νικόλαος Ραφαηλάκης:Αντιστράτηγος

Αρνούμαι την κατηγορία

 

Δημήτριος Ζαγοριανάκος: Στρατηγός

Αρνούμαι την κατηγορία

 

Ιωάννης Καλύβας: Αστυνομικός

Αρνούμαι

 

Δημήτριος Καραγιαννόπουλος: Αστυνομικός Διευθυντής

Αρνούμαι

 

Κωνσταντίνος Λαδιάς: Αστυνομικός Διευθυντής

Αρνούμαι

 

Ιωάννης Λυμπέρης: έφεδρος αξιωματικός

Αρνούμαι

 

Αναστάσιος Αναστασίου: Λοχαγός

Αρνούμαι

 

Νικόλαος Νηστικάκης: Αστυφύλακας

Αρνούμαι

 

Ηλίας Καραδήμας: Αστυφύλακας

Αρνούμαι

 

Νικόλαος Κατσάρας: δόκιμος Υπαστυνόμος

Αρνούμαι

 

Αντώνιος Λαζαράκος: Αστυφύλακας

Αρνούμαι

 

Βασίλειος Μπουκλάκος: Στρατιωτικός συνταξιούχος

Αρνούμαι

 

Νικόλαος Δασκαλόπουλος: Αρχηγός Α.Π

Αρνούμαι

 

Λουκάς Χριστολουκάς: Διευθυντής Α.Π

Αρνούμαι

 

Ευάγγελος Μαντζώρος: οδηγός αυτοκινήτου

Αρνούμαι

 

Αθανάσιος Σταυράκης: Αστυφύλακας

Αρνούμαι

 

Γεώργιος Παπαδόπουλος: Ταξίαρχος

Αρνούμαι

 

Δημήτριος Ιωαννίδης: Υποστράτηγος

Αρνούμαι

 

Μιχαήλ Ρουφογάλης: Υποστράτηγος

Αρνούμαι

 

Δημήτριος Κατσούλης: Ταγματάρχης Χωροφυλακής

Αρνούμαι

 

Δημήτριος Πίμπας: ιδιωτικός υπάλληλος

Αποδέχομαι την κατηγορία και στο Πουλτεχνείο μπήκα κατόπιν εντολής του Κατσούλη και έγραφα τους πάντες

 

Νικόλαος Εφέσιος: αρχιτέκτονας

Αρνούμαι

 

Σχόλιο γράφοντος:

(Παραλείπεται η εκφώνηση των ονομάτων των 37 πολιτικών εναγόντων καθώς και των ονομάτων των δικηγόρων εκατέρωθεν)

Παραλείπεται η ένσταση Γ. Παπαδόπουλου περί απαραδέκτου της παράστασης πολιτικής αγωγής η οποία και απορρίφθηκε.

 

Ένσταση του Γ. Παπαδόπουλού περί του «ποινικώς ανευθύνου του Προέδρου της Δημοκρατίας».

Η απάντηση του Δικαστηρίου:

 

«Επειδή κατά την διάταξη του άρθρου 1 του Δ’ 1975 ψηφίσματος της Ε’ των Ελλήνων Αναθεωρητικής Βουλής «το στασιαστικόν κίνημα της 21^ης Απριλίου 1967 έργον ομάδος αξιωματικών και η εκ τούτου προελθούσα κατάσταση μέχρι της 23^ης Ιουλίου 1974 απετέλεσαν πραξικόπημα δι’ού εσκοπείτο ο σφετερισμός της εξουσίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του λαού οι εξ αυτών απορρεύσασαι κυβερνήσεις ήσαν κυβερνήσεις βίας»

(…) Κατά συνέπεια ο ενιστάμενος κατηγορούμενος Γεώργιος Παπαδόπουλος ασκήσας καθήκοντα προέδρου Δημοκρατίας κατά το χρόνο καθόν ετελέσθησαν οι εις αυτόν αποδιδόμενες δια του παραπεμπτικού βουλεύματος πράξεις δεν ήτο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και συνεπώς δεν προστατεύεται υπό των διατάξεων περί ανευθύνου.

 

(Παραλείπεται η αναφορά στην ένσταση περί χωρισμού της Δίκης ως προς το Γ. Παπαδόπουλο η οποία και απορρίφθηκε.)

 

Αφού αναγνώστηκαν τα ονόματα των μαρτύρων πολιτικής αγωγής και υπεράσπισης ξεκίνησε η έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας:

 

Πολιτική Αγωγή-Μάρτυρες Κατηγορίας

 

Κωνσταντίνος Κωνοφάγος: πρύτανης του Πολυτεχνείου

 

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε την αιτία και την αφορμή να διεξαχθούν εκλογές των φοιτητών την 15.11.1975

Αρνήθηκα την είσοδο αστυνομικών δυνάμεων στο Πολυτεχνείο επικαλούμενος το άσυλο.

Ο Υπουργός Παιδείας Σιφναίος με συνεχάρη για την άρνησή μου να επιτρέψω στους αστυνομικούς να εισέλθουν στο Πολυτεχνείο.

Νομίζω ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι μία από τις σπουδαιότερες σελίδες της ιστορίας μας χωρίς να παραλείπω ότι υπήρχαν και κομματικά συμφέροντα.

Κακώς ανακοίνωσε ο τότε Υφυπουργός ότι οι καταστροφές του Πολυτεχνείου ανήλθαν σε 5 εκ δρχ. Διότι μετά τις επισκευές οι ζημιές έφθασαν τις 500.000 δρχ.

Ευτυχώς που κανείς φοιτητής δεν εφονεύθη. Υπήρχαν όμως τραυματίες.

Εγώ δεν είδα το άρμα ούτε τα γεγονότα αλλά τα έμαθα από άλλους. Είμαι βέβαιος ότι μπήκανε και άλλα άτομα αναρχικοί ως και προβοκάτορες. Δεν ήταν οργανωμένη η εξέγερση αλλά παραμένοντας μέσα είχε το νόημα του εναύσματος της εξεγέρσεως δι’αυτό πέρνανε φάρμακα, τρόφιμα κλπ.

Μπορεί να μπήκανε μέσα αναρχικοί ή κομμουνιστές και να γράψανε διάφορα συνθήματα αλλά οι φοιτητές τα σβήσανε.

Πληροφορήθηκα ότι ο σταθμός ήρθε απέξω. Δε γνωρίζω πώς μπήκαν οι οικοδόμοι στο Πολυτεχνείο. Δεν είχαν όπλα οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο.

 

Γεράσιμος Μαυροειδής, Εισαγγελέας

 

Εις την αστυνομική διεύθυνση ήταν και ο Ντερτιλής και μας ζήτησε την άδεια να επέμβει ο στρατός. Εμείς ( Μαυροειδής και Φαφούτης: έτερος εισαγγελέας) αρνηθήκαμε.

Δεν είχαμε καμία πληροφορία ότι ήταν ένοπλοι οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο. Δεν υπήρχε εισαγγελέας στο χώρο του Πολυτεχνείου και εάν υπήρχε αυτός θα έπρεπε να είμαι εγώ. Προφανώς η ανακοίνωση ότι υπήρχε εισαγγελέας ήταν ψευδής.

Η συγκέντρωση του Πολυτεχνείου ήταν μια εκδήλωση κατά του τότε καθεστώτος, ουδέν θέμα υπήρξε επίθεσης των φοιτητών κατά των αστυνομικών. Τα συνθήματα των φοιτητών, τα οποία άκουσα, ήταν συνθήματα εθνικού περιεχομένου.

Ρητή διαταγή δια την επέμβαση στο Πολυτεχνείο δεν υπήρχε. Αλλά απλώς μας ζητήθηκε η γνώμη.

 

Θεόδωρος Σκουλικίδης, καθηγητής Πολυτεχνείου

 

Είχαμε διαπιστώσει ότι μερικά συνθήματα ξέφυγαν του προορισμού. Η δε συντονιστική επιτροπή κατάφερε ή να τα εξαφανίσει ή να τα αποσβέσει. Στο πολυτεχνείο είχαν έρθει διάφορες άλλες ομάδες πολιτών, υπήρχε μεγάλη τάξη και μέχρι της 4^ης απογευματινής της Παρασκευής τα πράγματα και ειδικότερα τα εργαστήρια ήταν άθικτα.

Είδα μια ομάδα πολιτών με γκλοπ που ήσαν με τους αστυνομικούς να χτυπούν τους φοιτητές.

Πιστεύω ότι εντός του Πολυτεχνείου υπήρχαν προβοκάτορες.

Υπήρχε φωτισμός στην πύλη και έβλεπε ο οδηγός του τανκ εάν ήταν άτομα πίσω από αυτήν.

Άκουσα συνθήματα (ή τώρα ή ποτέ) και άλλα παρεμφερή. Είχα ακούσει επίσης να καλούν το λαό να έλθει προς κατάλυση του καθεστώτος όπως επίσης και κάτω η χούντα.

Άκουσα ότι οι στρατιώτες προστάτευσαν πολλούς φοιτητές για να μη συλληφθούν και γενικά το πλείστον οι στρατιώτες φέρθηκαν καλά στους φοιτητές.

 

Γεώργιος Δομένικος Βέης, καθηγητής Πολυτεχνείου

 

Την Παρασκευή επισκέφθηκε ξανά η Σύγκλητος το Πολυτεχνείο, δε διαπίστωσε ζημιές γενικά, έδωσε οδηγίες για τον καθαριότητα του Πολυτεχνείου.

Από ότι έμαθα το βράδυ της Παρασκευής υπήρχαν αστυνομικές δυνάμεις γύρω από το Πολυτεχνείο και όταν έβγαιναν οι φοιτητές τους χτυπούσαν . Έμαθα ότι ο στρατός προσπαθούσε να προστατεύσει του φοιτητές. Υπήρχαν εκρηκτικά μέσα στο Πολυτεχνείο και βρέθηκαν ανέπαφα.

Υπήρχε συμπαράσταση του λαού  στους φοιτητές του Πολυτεχνείου, ήταν καλά οργανωμένοι οι φοιτητές, υπήρχε τάξις και δεν ήταν δυνατόν να καταστρέψουν αντικείμενα του Πολυτεχνείου.

Δε νομίζω ότι η Συντονιστική Επιτροπή έγραφε τα συνθήματα. Τα κύρια δε συνθήματα ήταν ψωμί παιδεία ελευθερία.

Περικλής Θεοχάρης, καθηγητής του Πολυτεχνείου

Η συγκέντρωση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο είχε σκοπό την επίλυση αιτημάτων τους. Κατόπιν όμως ζητούσαν και αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών.

 

Πρόδρομος Μιχαηλίδης

 

Ήρθε ο Γεώργιος Παπανδρέου ο οποίος μας έφερε τρόφιμα και μας είπε ότι έχει πληροφορίες πως θα μας χτυπήσουν

Ήρθε ένας ταγματάρχης και κάτι φαντάροι και του είπα να μας δώσει προθεσμία να φύγουμε ομαλά. Και αυτός μου απάντησε: ο στρατός δε δίνει προθεσμία. Κατόπιν αυτού είδα τον Ταγματάρχη να λέει προς το τανκ «έλα ρε» και κατόπιν αυτού είδα το τανκ να πέφτει επί της πύλης

Οι τραμπούκοι φορούσαν πολιτικά και ήταν μεταξύ των αστυνομικών

 

Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος, ψυχίατρος

 

Μου είπαν ότι υπήρχαν και βαριά τραυματισμένοι τους οποίους στείλανε στα νοσοκομεία και ότι ήταν και δύο νεκροί.

Είπαν ότι εδόθη μια προθεσμία από το στρατό και πιστεύανε ότι θα τηρηθεί αυτή. Πλην όμως μετά από 2-3 λεπτά μπήκε το τανκ.

Είπανε ότι είχαν δύο νεκρούς, τους οποίους δεν είδα, τριάντα βαριά τραυματίες και είκοσι πιο ελαφριά.

Δε γνωρίζω εάν ο Παπαδόπουλος διέταξε την επίθεση ή τους πυροβολισμούς.

Μετά την έξοδο των φοιτητών από το Πολυτεχνείο τους χτυπούσαν οι αστυνομικοί δια να συντρίψουν το ηθικό αυτών και δε νομίζω ότι είχαν πρόθεση να τους σκοτώσουν αλλά μπορούσαν όμως και να τους σκοτώσουν και να τους καταστήσουν αναπήρους.

 

Θωμάς Καλούδης, φοιτητής, μέλος της Συντονιστικής

 

Κακοποιήθηκα και συνελήφθηκα και ο Καλύβας κατά την ανάκρισή μου είχε κατάλογο των φοιτητών και δεν ξέρω πώς βρέθηκε στα χέρια του. Γι’αυτό πιστεύω ότι υπήρχαν προβοκάτορες εντός του Πολυτεχνείου. Τα συνθήματα ήταν γενικώς εθνικά «Ελευθερία, Ψωμί, Παιδεία» και εάν υπήρξαν μερικά αντίθετα αυτά εγράφησαν από τους προβοκάτορες, τα οποία όμως η συντονιστική επιτροπή διέταζε και τα έσβηναν.

Οι δε μετέπειτα καταστροφές οφείλονται στους επιτιθέμενους

Ασφαλώς υπήρχαν προβοκάτορες διαφόρων οργανώσεων της ΕΚΟΦ ή της 4^ης Αυγούστου και διαφόρων άλλων οργανώσεων της Ασφαλείας.

Τρία τανκς ήταν προ του Πολυτεχνείου και το ένα εξ’αυτών γκρέμισε την πύλη και οι πυροβολισμοί συνεχώς ακούγονταν.

Μας είπαν ότι μας εδόθη 15 λεπτά προθεσμία, πλην όμως μόλις πέρασαν 2, 3 λεπτά εισέβαλε το τανκ

Κατά τις διαπραγματεύσεις μας είπε ο Υπίλαρχος επί τω λόγω της τιμής του ότι δε θα μας πειράξει κανείς. Πλην όμως όταν βρεθήκαμε έξω μας τσάκισε στο ξύλο η Αστυνομία.

Πριν γίνει η επίθεση, στο Ακροπόλ (ξενοδοχείο) υπήρχαν άνθρωποι της Αστυνομίας και πυροβολούσαν.

Οι πυροβολισμοί είχαν αρχίσει από τις 8:30 το πρωί και οι πυροβολισμοί έρχονταν από διάφορα κτήρια γύρω από το Πολυτεχνείο. Μπορεί δε αυτοί να ήταν και ακροβολιστές της Ασφάλειας.

Οργανικά συμμετείχε ο στρατός στην επιχείρηση του Πολυτεχνείου. Ατομικά όμως βοηθούσαν τους εξελθόντες, στρατιώτες και αξιωματικοί.

Υπήρχαν αντίθετα συνθήματα «κάτω η εξουσία», «κάτω ο στρατός» τα οποία και σβήσαμε και αυτά προέρχονταν από τους προβοκάτορες.

 

Σωτήριος Κοκκίνης

 

Ήμουν από την πρώτη μέρα μέσα στο Πολυτεχνείο διότι θεώρησα καθήκον να συμπαρασταθώ στη διαμαρτυρία των φοιτητών κατά του καθεστώτος.

Ο Γιοβάνης ήταν στο πεζοδρόμιο έξω από το Πολυτεχνείο και έκανε χειρονομίες και άκουσα ύβρεις «θα σας γαμήσουμε και θα σας σκοτώσουμε καθάρματα»

 

Δημοσθένης Μιράσγεζης

 

Περίπου στις 3:30 σταμάτησε ο σταθμός (ο ραδιοφωνικός) και η τελευταία συλλαβή ήταν «μπαίνουν μέσα, έσπασε η πόρτα». Τη στιγμή εκείνη ένιωσα ντροπή διότι μόλις μπήκαν οι δυνάμεις μέσα τραγουδούσαν παιάνες και εμβατήρια μέχρι που φύγανε λες και κατήγαγον περήφανη νίκη.

Το Σάββατο είδα στο Πολυτεχνείο ένα τανκ που έστριψε την κάνη προς την οδό Πολυτεχνείου και έριξε κατά ενός νέου τον οποίο και κτύπησε.

Την Κυριακή πριν ξημερώσει μπήκανε μέσα στο Πολυτεχνείο διάφοροι και με κασμάδες κτυπούσαν το εσωτερικό του οικήματος

Είπε μια γριά «Οι Γερμανοί ξανάρχονται» και έφαγε πολύ ξύλο

Ασφαλώς η Αστυνομία εξετέλεσε εντολή ανωτάτη η οποία προήρχετο από Παπαδόπουλο και Ιωαννίδη. Δεν ήταν δυνατόν εν αγνοία του Ζαγοριανάκου να κινηθούν τα στρατεύματα.

Στην οδό Αβέρωφ είδα που σκοτώθηκε το παιδί.

Δεν άκουσα καμία κατηγορία ενός κρατικού οργάνου για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

 

Ιωάννης Κοροβέσης

 

Κατ’αρχάς ήταν τα αιτήματά μας καθαρώς φοιτητικά, κατόπιν όμως επιδιώξαμε την κατάργηση της τότε Κυβέρνησης

Έμαθα ότι είχαμε δύο νεκρούς. Ένας που χτυπήθηκε στην καρωτίδα και ο άλλος στα γεννητικά όργανα

Υπήρχαν χρήματα και τρόφιμα ως και φάρμακα, περίπου 100.000 δραχμές, τα οποία έστειλε ο κόσμος για συνδρομή και τα οποία χάθηκαν κατά την είσοδο των δυνάμεων.

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι ο Παπαδόπουλος έδωσε εντολή για αιματοχυσία

 

Καλλιόπη Ρηγοπούλου

 

Την Παρασκευή στις 8 η ώρα άρχισαν να πέφτουν δακρυγόνα και μάλιστα ρίχνονταν και από ασθενοφόρα αυτοκίνητα. Μετά δε τα δακρυγόνα άρχισαν οι πυροβολισμοί. Νομίσαμε ότι ήταν άσφαιρα, πλην όμως άρχισαν να φέρνουν τραυματίες και μάλιστα έναν ο οποίος ήταν ήδη νεκρός.

Έμαθα ότι στα Γιάννενα το Γιοβάνη τον υποδέχθηκαν σαν ήρωα

Ασφαλώς κάπως κινήθηκα διότι εάν έμενα στη θέση που ήμουν θα με σκότωνε το τανκ

 

Κωνσταντίνος Αλιβιζάτος

 

Μου φέρανε έναν τραυματία ο οποίος ήταν χτυπημένος στο λαιμό και απεβίωσε. Ήταν ο Γεώργιος Σαμούρης φοιτητής της Παντείου.

Μου φέρνανε και βαριά τραυματισμένους και τους στέλναμε στο νοσοκομείο.

Είδα το φάκελο του Κομνηνού και διαπίστωσα ότι είναι ελλιπής η ιατροδικαστική έκθεση, διότι δεν περιγράφει την οπή της εισόδου της σφαίρας. Από τη φωτογραφία δε διαπιστώθηκε ότι δεν εκτυπήθη εξ επαφής αλλά ότι η σφαίρα ήρθε από απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων.

 

Ηλίας Μενενάκος

 

Μου είπε ο λοχαγός Μπουτσίδης ότι στο άρμα ήταν ο Γουνελάς και ότι το πρόσταγμα είχε ο Συνταγματάρχης Γιοβάνης, ο οποίος διέταξε το Γουνελά να μπει μέσα στο Πολυτεχνείο.

Έμαθα ότι ανώτεροι αξιωματικοί είπαν στους κατώτερους ότι εάν υπάρξει ανάγκη να πυροβολείτε.

Δεν ξέρω αν ο Παπαδόπουλος γνώριζε τη διαταγή, έπρεπε όμως να την ξέρει

Ουσιαστικώς οι μονάδες που κινήθηκαν, κινήθηκαν από τον Ιωαννίδη χωρίς τυπικώς να διοικούνται από αυτόν.

Πρέπει να υπάρχουν στις επί μέρους μονάδες διάφορα έγγραφα και διαταγές σχετικώς με την κίνησή τους. Δεν ξέρω όμως εάν υπάρχουν.

Ο Γουνελάς μου είπε τότε ότι τον διέταξε ο Γιοβάνης δια το γκρέμισμα της πύλης, δεν ξέρω όμως πώς διεβιβάσθη η εντολή αυτή.

 

Βασίλειος Σουμπασάκος

 

Υπήρξα αυτήκοος μάρτυς των γεγονότων του Πολυτεχνείου δια μέσου του δέκτου και πομπού που είχα εγκαταστήσει στο σπίτι μου και τους οποίους είχα κατόπιν της σχετικής άδειας.

Πολλάκις άκουσα τη λέξη «βαράτε στο ψαχνό» και κατάλαβα ότι πράγματι χρησιμοποιούνταν πραγματικά πυρά

Δεν άκουσα αναρχικά συνθήματα από το Πολυτεχνείο. Άκουσα μόνο «αδέλφια είμαστε, ο στρατός είναι μαζί μας» και διάφορα άλλα συνθήματα.

Άκουσα για τραυματίες αστυνομικών αλλά δεν ξέρω πόσοι ήταν

 

Φαίδων Αναστασίου

 

Έμαθα ότι υπήρχε μια οργάνωσις, της 4^ης Αυγούστου του Πλεύρη, και ότι μερικά άτομα της οργάνωσης αυτής μπήκαν στο Πολυτεχνείο.

Τον Ιωαννίδη που είδα στο Πολυτεχνείο μου έδωσε την εντύπωση ότι είχε το γενικό πρόσταγμα

 

Εμμανουήλ Ηλιαδέλης,

 

Όταν μπήκα μέσα στο προαύλιο (του νοσοκομείου) αφήνοντας το αυτοκίνητό μου είδα 4-5 αστυνομικούς να κακοποιούν ένα νεαρό άτομο και άκουσα να λέει «αφήστε με, λυπηθείτε τη μάνα μου». Έμαθα δε κατόπιν ότι το άτομο αυτό πέθανε.

Οι πυροβολισμού ρίχνονταν και από την είσοδο του Υπουργείου (Δημόσιας Τάξης) και από την ταράτσα, όπως συμπεραίνω από τους θορύβους που άκουγα.

 

Παναγιώτης Μαλαμέλης

 

Είδα μια κοπέλα τουρίστρια που σκοτώθηκε επί της οδού Πατησίων

 

Κωνσταντίνος Λαλιώτης, φοιτητής, μέλος της Συντονιστικής

 

Την Παρασκευή το απόγευμα άρχισαν πρώτα τα δακρυγόνα και μετά άρχισαν οι πυροβολισμοί από ελεύθερους σκοπευτές που ήταν στις γύρω πολυκατοικίες ως και το Ακροπόλ και από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης.

Μέχρι που μπήκε το τανκ είχαμε 3 νεκρούς.

Στο Πολυτεχνείο ήμασταν 5000 άτομα και η εκκένωση κράτησε 40 λεπτά περίπου. Οι δε δυνάμεις που κινήθηκαν για την εκκένωση, κινήθηκαν βάσει σχεδίου.

Έγινε έλεγχος σε διάφορα ύποπτα πρόσωπα μέσα στο Πολυτεχνείο και ευρέθησαν πλαστές φοιτητικές ταυτότητες

Πιστεύω ότι το τανκ έκανε ό,τι μπορούσε για να μη δημιουργήσει θύματα.

 

Σάββας Λοϊζίδης

 

Ουδεμία σχέση είχε η Κύπρος με το κίνημα των φοιτητών. Ένας φοιτητής της σχολής Δοξιάδη, που λεγόταν Αγγελής, ήταν υπέρ της δυναμικής αντιμετώπισης της κίνησης του Πολυτεχνείου και επειδή δε δεχθήκαμε, έφυγε.

 

Φωτεινή Χατζηκυριάκου

 

Είδα έναν διαδηλωτή που επιτέθηκε κατά των αστυνομικών και όταν τον έπιασαν τους είπε «παρατάτε με, είμαι δικός σας»

 

Γρηγόριος Παπαδάτος

 

Το απόγευμα του Σαββάτου είδα περί τους 15 νεκρούς, τον Καράκα, Μαρκουλή και άλλους και μάλιστα τον Μαρκουλή περιποιήθηκα εγώ και είδα που έφερε σφαίρα στο στήθος και ότι τον είχε χτυπήσει ένας δεκανέας.

 

Ιωάννης Κομνηνός, (πατέρας φονευθέντος Κωνσταντίνου Κομνηνού)

 

Δεν ξέρω από πού εφονεύθη ο γιος μου. Άλλοι μου είπαν ότι σκοτώθηκε από αστυνομικούς, άλλοι ότι πυροβόλησε τούτον ο συνταγματάρχης Ντερτιλής.

Υπάρχουν διάφοροι αστυνομικοί οι οποίοι γνωρίζουν για το φόνο του γιου μου και δεν έρχονται να καταθέσουν διότι θα έχουν επιπτώσεις στην επαγγελματική τους καριέρα.

 

Κωνσταντίνος Κούτρας

 

Στην Αρχιτεκτονική έγραψε ένας νεαρός «Κάτω το Κράτος, Λαοκρατία» και όταν τον πιάσαμε μας είπε ότι δεν είχε ταυτότητα. Κατόπιν αυτού τον κλειδώσαμε σε ένα δωμάτιο  και κατόπιν πίεσης μας έδειξε μια ταυτότητα της Παντείου με αριθμό 2000. Εγώ όμως που είχα φοιτήσει στην Πάντειο το 1966 είχα αριθμό ταυτότητας 14.000 και τότε υποχρεώθηκε να ομολογήσει ότι είναι εσατζής και ότι τον είχε στείλει ο Διοικητής του να κάνει προβοκάτσια

 

Δημήτριος Μυρογιάννης, πατέρας θύματος

 

Εμένα σκοτώθηκε το παιδί μου την Κυριακή τα απόγευμα, περρί την 2:30 έμπροσθεν του Πολυτεχνείου. Όπως έμαθα το σκότωσε ο Ντερτιλής

 

Βασιλική Συντζουλάκη

 

Ευρισκόμουν στο γραφείο του δευτέρου ορόφου, επί της οδού Μητροπόλεως 3, και περί ώρας 11:20 είδα από το παράθυρο ένα νέο να πέφτει μπροστά από ένα τανκ που διέσχιζε την πλατεία Συντάγματος και το τανκ να περνά πάνω από το σώμα αυτού

Το παιδί που έπεσε μπροστά από το τανκ δεν έπαθε τίποτα διότι την ώρα που σήκωσε τα χέρια του εκεί διήλθε το κενό του τανκ. Φαίνεται ότι πυροβόλησαν διότι ο κόσμος χειροκρότησε το παιδί.

 

Εμμανουήλ Καρπαθάκης

 

Ήμουν έφεδρος αξιωματικός και υπηρετούσα στη Σχολή Ευελπίδων. Το βράδυ της Παρασκευής ήμουν αξιωματικός υπηρεσίας και στις 4 το πρωί περίπου ήρθαν τα άρματα που έλαβαν μέρος στη σφαγή του Πολυτεχνείου. Θα μπήκανε περίπου 10 τανκς και μερικά άρματα με τα πληρώματά τους.

Νομίζω ότι οι στρατιώτες δεν ήθελαν να πυροβολήσουν ούτε και είχαν τέτοια διαταγή. Θα μπορούσαν όμως να πυροβολήσουν αν απειλούταν άμεσα η ζωή τους.

 

Κωνσταντίνος Γκλέτσος

 

Είναι αλήθεια ότι οι αστυνομικοί χτυπούσαν αλύπητα τους νέους που έβγαιναν από το Πολυτεχνείο. Υπήρχαν δε και πολίτες που χτυπούσαν τους φοιτητές.

 

Αγγελόπουλος Ελευθέριος

 

Υπηρετούσα ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο Τάγμα των Πεζοναυτών.

Ο Τουζέπης μετά την πτώση του Παπαδόπουλου μας είπε ότι είχε προαποφασισθεί προ εξαμήνου η πτώση αυτού. Είχα δε και εγώ αντιληφθεί δύο μήνες πριν της ανατροπής του Παπαδόπουλου στο τάγμα, μερικές ύποπτες κινήσεις για κίνημα.

Η διαταγή ήτο «Θα γίνει χρήση των όπλων εάν απειληθεί η ζωή σας» και από ό,τι ξέρω αυτή τηρήθηκε.

 

Θεοφάνης Θεοδώρας

 

Το Σάββατο το μεσημέρι πήγε η σύζυγός μου με το παιδί μου στο σούπερ μάρκετ να ψωνίσει και μετά από λίγο άκουσα να λένε ότι η Γκεστάπο χτυπάει στο ψαχνό. Εν συνεχεία άκουσα ότι είχε χτυπηθεί το παιδί της γειτόνισσας.

Μετά από λίγο έμαθα το θάνατο του γιου μου και αφού το πήγε η σύζυγος στο νοσοκομείο Παίδων, κατόπιν το πήγε στο Νεκροτομείο.

 

Ευαγγελία Παπαθανασίου

 

Ο πατέρας μου θέλησε να μας προφυλάξει από τους πυροβολισμούς, οι οποίοι μόλις άρχισαν να πέφτουν στον αέρα. Ο πατέρας μας έπεσε κάτω νεκρός. Δεν πυροβολήθηκε ο πατέρας μου αλλά έπαθε συγκοπή καρδιάς και απεβίωσε.

 

Παγωνιώ σύζυγος Κυρ. Παπακυριακού

 

Σε μια στιγμή ένα παιδάκι 8-9 ετών που ερχόταν από το σχολείο, ήρθε πάνω μου και μου είπε: «Σώστε με, κρύψτε με» και έπεσε κάτω νεκρό στα χέρια μου

 

Παντελεήμων Τσαγκουρνής

 

Τότε ήμουν στρατιώτης και υπηρετούσα στο Αρχηγείο Στρατού σε εμπιστευτική εργασία, επειδή γνώριζα την αγγλική γλώσσα.

Σε ανύποπτο χρόνο άκουσα το στρατηγό Αγγελή να συζητεί σε μια σύσκεψη με αξιωματικούς για ένα σχέδιο, το οποίο ονομάστηκε «ΘΕΜΙΣ». Αφορούσε δε το σχέδιο αυτό κίνηση μονάδων εντός του λεκανοπεδίου Αττικής σε περίπτωση αναρχικών διαδηλώσεων. Το σχέδιο αυτό το διάβασα και νομίζω ότι εφαρμόστηκε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Άκουσα κατά τη σύσκεψη (Παρασκευή) ότι χτυπούνταν αστυνομικοί και υπήρξε η διαταγή να γίνει χρήση των όπλων

Στην επιχείρηση του Πολυτεχνείου έλαβαν μέρος πεζοναύτες, ΛΟΚ, και τα τάγματα 572 και 575 όπως και άλλες μονάδες. Το σχέδιο, το οποίο υπήρχε στο αρχηγείο στρατού, ναι μεν απέβλεπε στην ασφάλεια των πυρηνικών όπλων, πλην όμως προέβλεπε και την εκδήλωση αναρχικών εκδηλώσεων εντός πόλεων.

Ήμουν διερμηνέας και έκανα μεταφράσεις. Και γνώριζα πολλά μυστικά του στρατού λόγω της θέσεώς μου.

 

Παναγιώτης Ασδεράκης

 

Στις 9:30 βρισκόμουν υπηρεσία στο 10ο όροφο του κτηρίου του ΟΤΕ και είδα έναν αξιωματικό ο οποίος βρισκόταν στην ταράτσα του παλαιού κτηρίου να πυροβολεί με το περίστροφό του προς την Πατησίων.

 

Ευστράτιος Άθως Σπαρτίδης

 

Ο φονευθείς ήταν υιός μου και έμαθα ότι χτυπήθηκε στην οδό Κότσικα από την ταράτσα του ΟΤΕ. Το τραύμα ήταν διαμπερές και υπέκυψε στο ΚΑΤ

 

Γεώργιος Καραλής

 

Ασφαλώς υπήρχε σχέδιο για την αντιμετώπιση του Πολυτεχνείου, διότι είδα από το Ακροπόλ τις μεταμεσονύχτιες ώρες μια πράσινη φωτοβολίδα από εκεί και κατάλαβα ότι ήταν έτοιμη προς εφαρμογή του σχεδίου. Πιστεύω ότι συνέφερε τον Παπαδόπουλο η κατάσταση του Πολυτεχνείου διότι, δια της επίδειξης των τανκς, πίστευε ότι θα κρατήσει την Αρχή (εξουσία).

Σας είπα ότι πήγα στο Πολυτεχνείο προς συμπαράσταση αλλά και για να ενημερώνω τον Κανελλόπουλο και Μαύρο, που βρίσκονταν στην οδό Ομήρου.

 

Θωμάς Πήθουλας

 

Οι πρώτοι νεκροί έπεσαν την 8^η νυκτερινή της Παρασκευής. Υπήρχαν διαδηλωτές, οι οποίοι έφεραν ξύλα αλλά δεν ανήκαν στους φοιτητές και μάλλον ήταν αντιφρονούντες.

 

Νικηφόρος Βούρος

 

Μετά από λίγο βρέθηκα μπροστά από την Τράπεζα Αμερικής Εξπρές και είδα τα τανκς να πυροβολούν κατά πολιτών «στο ψαχνό»

Η ανοχή των πρώτων ημερών ήταν ηθελημένη εκ μέρους των κυβερνώντων, διότι είχαν σχέδιο να χτυπήσουν τους φοιτητές το βράδυ της Παρασκευής.

Δημήτριος Λίβας

 

Υπήρχε εντολή της Συντονιστικής Επιτροπής να μην προκαλούμε τους αστυνομικούς. Βρέθηκαν όμως άτομα ξένα προς τις επιδιώξεις των φοιτητών εντός και εκτός του Πολυτεχνείου, τα οποία δημιούργησαν διάφορα επεισόδια και προκάλεσαν τους αστυνομικούς. Πιστεύω ότι τα άτομα αυτά ήταν προβοκάτορες.

 

Γεώργιος Τσικογιάννης, διοικητής των Δυνάμεων Καταδρομών

 

Με πήρε τηλέφωνο ο Ταγματάρχης Μενεγάκος και μου είπε ότι διεταχθη επιφυλακή και να μεταβώ στην ΑΣΔΕΝ στις 8 το βράδυ, όπου θα ελάμβανε χώρα συγκέντρωση αξιωματικών. Πράγματι, μετέβην στην ΑΣΔΕΝ και έλαβα μέρος στη σύσκεψη, στην οποία προίστατο ο Μαυροειδής και συμμετείχαν και άλλοι αξιωματικοί, ως και ο Ιωαννίδης.

Ο Ιωαννίδης δεν έφερε ουδεμία αντίρρηση στο σχέδιο, το οποίο συμφωνήθηκε και η εκτέλεση του οποίου ανατέθηκε στο συνταγματάρχη Γιοβάνη, που ήταν επιτελικός της ΑΣΔΕΝ.

Γενικά αλλοιώθηκε ο αγώνας των φοιτητών, γιατί εισήλθαν ξένα στοιχεία στο Πολυτεχνείο, τα οποία δεν είχαν σχέση με τους φοιτητές.

Την είσοδο του τανκ στο Πολυτεχνείο εσκέφθη ο επικεφαλής των δυνάμεων που βρίσκονταν στο Πολυτεχνείο. Αυτός είχε σκοπό να ανοίξει την πύλη, χωρίς να δημιουργήσει θύματα.

Ο Ιωαννίδης φορούσε πολιτική περιβολή όταν πήγαμε στο Πολυτεχνείο

Η δημιουργηθείσα κατάσταση την Παρασκευή ήταν αμφιταλαντευόμενη και ο Παπαδόπουλος καλείτο να αντιμετωπίσει αυτήν ως Κυβερνήτης της χώρας. Εάν δε λάβουμε την ανατροπή αυτού υπόψην μπορούμε να πούμε ότι μπορούσε να μη γνώριζε την κατάσταση, που δημιουργήθηκε.

Δεν αποδίδω ευθύνη στον Παπαδόπουλο για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου γιατί αυτός έδωσε εντολή για μη χρήση βίας και όπλων. Για τον Ιωαννίδη όμως δε δύναμαι να εκφέρω γνώμη γιατί δεν έχω στοιχεία.

Με πήρε στο τηλέφωνο ο Λαμπρόπουλος και μου είπε ότι ο Παπαδόπουλος ήταν έξαλλος με τους πυροβολισμούς.

Δεν υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο για το Πολυτεχνείο, ούτε δόθηκε άνωθεν. Αλλά στη σύσκεψη της ΑΣΔΕΝ αποφασίστηκε ένα πρόχειρο σχέδιο για την εκκένωση του Πολυτεχνείου.

Στα γεγονότα του Πολυτεχνείου χρησιμοποιήθηκαν η πρώτη και η Δευτέρα ύλη καταδρομών, η τέταρτη μοίρα αλεξιπτωτιστών και άλλες μονάδες. Νομίζω ότι οι ίδιες μονάδες έλαβαν μέρος και στο πραξικόπημα της 25/11/1973.

 

Νικόλαος Τζαβάρας

 

Όταν ήμουν στο Πολυτεχνείο είδα δύο προβοκάτορες, οι οποίοι κατέστρεψαν 7 παρκόμετρα, όπως και μια γυναίκα, η οποία έσπασε τη βιτρίνα του σούπερ μάρκετ και καταλάβαμε ότι τους είχαν βάλει άλλοι να προβούν στις πράξεις αυτές. Γιατί όταν πιάσαμε τη γυναίκα μάς έλεγε ότι δε φταίει αυτή, αλλά άλλοι οι οποίοι την έβαλαν να κάνει την πράξη αυτή.

Σπυρίδων Φυτράκης

 

Δεν ξέρω σε ποιους αποδίδονται τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και δεν ακολούθησε ανάκριση επ’αυτών, διότι ήρθε το δεύτερο πραξικόπημα.

 

Σπυρίδων Καρατζαφέρης, δημοσιογράφος

 

Είχε σχέδιο ο Ιωαννίδης και έστειλε του προβοκάτορες, οι οποίοι ήταν υπό την καθοδήγηση του Ταγματάρχη Προκόπη και αυτοί έγραφαν διάφορα συνθήματα στο Πολυτεχνείο.

Οι διαδηλωτές άναβαν φωτιές για να προστατευτούν από αυτά (τα δακρυγόνα)

Στις 9 περίπου άρχισαν οι πυροβολισμοί και άκουγα ότι αυτοί ήταν άσφαιροι, πλην όμως όταν παρουσιάστηκαν οι πρώτοι τραυματίες διαπιστώθηκε ότι τα πυρά ήταν πραγματικά.

Δεν είδα επιθέσεις των φοιτητών κατά των αστυνομικών ούτε και κατά του Υπουργείου Δημοσίας Τάξης, αλλά αντιθέτως οι αστυνομικοί κυνηγούσαν τους διαδηλωτές.

 

Δημήτριος Τραϊφόρος

 

Είδα την εν ψυχρώ εκτέλεση του Μυρογιάννη.

 

Χαράλαμπος Παλαϊνης, ταγματάρχης ε.α

 

Δεν άκουσα κανέναν επικεφαλής, από αυτούς που έλαβαν μέρος στο Πολυτεχνείο να λέει ότι παράκουσαν τις διαταγές τους οι κατώτεροι.

Ο Ιωαννίδης εφόσον δε διοικούσε τα τμήματα δεν ήταν δυνατόν να έχει ανάμιξη στα γεγονότα.

 

Παναγιώτης Κανελλόπουλος

 

Επισκέφθηκα μια φορά με το αυτοκίνητό μου το χώρο του Πολυτεχνείου την 15^η Νοεμβρίου 1973 και παρόλο που δε θέλησα να γίνω αντιληπτός, με αντιλήφθηκαν μερικοί φοιτητές και ήρθαν και σταμάτησαν το αυτοκίνητό μου. Μόλις με είδαν περικύκλωσαν το αυτοκίνητό μου και εκδήλωσαν τον ενθουσιασμό τους με διάφορα συνθήματα.

Έκανα δήλωση την Παρασκευή διαδηλώνοντας την υποστήριξή μου προς τους φοιτητές.

Δεν μπορώ να πω εάν ο Παπαδόπουλος είχε συμφέρον από το Πολυτεχνείο. Λογικώς όχι. Αλλά έγιναν τόσα πολλά κατά την επταετία που δεν μπορώ να πω πώς ακριβώς σκέφτηκε.

Δεν ήταν στάση, αλλά ηθική επανάσταση κατά βιαίου καθεστώτος και είχαν νόμιμο δικαίωμα να αντιδράσουν.

Είναι παράλογο πράγμα να πυροβολεί κανείς κατά άοπλων πολιτών, και ειδικά κατά παιδιών, όπως το νήπιο που εφονεύθη στου Ζωγράφου.

 

Γεώργιος Μαύρος

 

Στο Πολυτεχνείο θα πηγαίναμε με σκοπό να μεσολαβήσω για την ομαλή έξοδο των φοιτητών.

Ξέρω ότι και στο παρελθόν έγιναν διαδηλώσεις με διάφορα γεγονότα, πλην όμως αντιμετωπίζονταν πάντα με ήπια μέσα, και όχι με τα όπλα, διότι τα όπλα είναι το έσχατο μέσο των τυράννων.

Είναι αστείο πράγμα η μεταφορά του στρατού από Θεσσαλονίκη και Λιτόχωρο, γιατί δεν υπήρξε τέτοια ανάγκη.

Δεν έκανε τίποτα ο Παπαδόπουλος προς κοινοβουλευτισμό, διότι είχε όλες τις εξουσίες στα χέρια του.

Ως αρχηγός είχε διαπιστώσει ότι το καθεστώς του άρχισε να καταρρέει. Εκτελεστής της εξουσίας ήταν ο Ιωαννίδης και έκανε ό,τι νόμιζε, όχι όμως εν αγνοία του Παπαδόπουλου και απορώ πώς δεχόταν αυτός και κατευθυνόταν από τον Ιωαννίδη.

Μπορεί τα αιτήματα των φοιτητών να είχαν πολιτικοποιηθεί την Παρασκευή και να ζητούσαν την αποκατάσταση της Δημοκρατίας αυτό όμως ήταν σωστό. Γι’αυτό τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ανήκουν μόνο σε αυτούς. Δεν αποκλείεται δε διάφορα πρόσωπα να καπηλεύθηκαν το γεγονός αυτό.

Ο Ιωαννίδης ήταν οργανωτής επιχείρησης του Πολυτεχνείου αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν είχε ευθύνη ο Παπαδόπουλος.

Δυστυχώς η τότε κυβέρνηση γνώριζε ότι μια αρμάδα από 140 τουρκικά αποβατικά βρίσκονταν απέναντι από την Κύπρο και ανέμενε την ευκαιρία, που της δόθηκε με την ανατροπή του Μακαρίου. Γνώριζε η κυβέρνηση τα σχέδια των Τούρκων και δεν έπρεπε να τους δοθεί η ευκαιρία.

(….)γι’αυτό λέγω ότι είχαν μηχανήματα να παρακολουθούν τους πολιτικούς και όχι να ενδιαφέρονται για την άμυνα της χώρας.

 

Παναγιώτης Σιφναίος, υπουργός Παιδείας κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Πολυτεχνείου

 

Οι φοιτητές ζητούσαν να γίνουν αρχαιρεσίες το Νοέμβριο μήνα και εν συνεχεία ζητούσαν την κατάργηση του νόμου περί στρατεύσεως, όπως και την κατάργηση του Κυβερνητικού Επιτρόπου.

Το απόγευμα της ίδιας μέρας (18.11.1973) μου τηλεφώνησε ο Κονοφάγος (τότε πρύτανης Πολυτεχνείου) και μου είπε ότι οι φοιτητές κλείσθηκαν μέσα στο Πολυτεχνείο. Και του είπα να μη γίνει καμία ενέργεια βίας για την εξαγωγή των φοιτητών.

Πήγα στον Πρωθυπουργό και στη σύσκεψη που παρευρέθη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εξέθεσα όλη την κατάσταση και για τις τυχόν φθορές που έγιναν ή θα γίνουν στο Πολυτεχνείο και ο Παπαδόπουλος μου απάντησε κατηγορηματικά:

«Ας τα καταστρέψουν όλα, να τα κάψουν όλα, ας βγούνε στους δρόμους, αλλά δε θέλω να γίνει τίποτα σε βάρος των φοιτητών»

Ο μηχανικός Στεργιόπουλος μου είπε ότι οι ζημιές στο Πολυτεχνείο ανέρχονταν στα 20.000.000 (δραχμές) περίπου. Έμαθα δε από άλλους ότι στα γεγονότα του Πολυτεχνείου ήταν 18 νεκροί και 150 τραυματίες.

Την επέμβαση του στρατού δεν την ήθελε ο Παπαδόπουλος την Παρασκευή το πρωί και επειδή η κατάσταση εκτραχύνθηκε τόσο πολύ το απόγευμα διατάχθηκε η επέμβαση του στρατού και από αυτό συμπεραίνω ότι ο Παπαδόπουλος είχε άγνοια της κατάστασης.

Ο Παπαδόπουλος πίστευε στην εκτόνωση του Πολυτεχνείου Γι’αυτό όταν πρωτογνώρισα αυτόν στις 4.10.1973 μου είπε ότι:

«Δε θέλει να χτυπηθεί ποτέ φοιτητές, δε θέλω άλλο Πέτρουλα»

Υπήρχαν πέντε υπηρεσίες που ασχολούνταν και παρακολουθούσαν τους φοιτητές. Η Κ.Υ.Π, η Ε.Σ.Α, η Γ.Δ.Ε.Α, το πανεπιστημιακό τμήμα της Ασφαλείας, και η Υ.Ε.Α και αυτές γνώριζαν την κίνηση των φοιτητών.

(…)χρονολογικώς δεν υπάρχει αλληλουχία των γεγονότων του Πολυτεχνείου και του Κυπριακού.

Είχα πληροφορίες ότι ο Ιωαννίδης, ο Ρουφογάλης, ο Μπονάνος και άλλοι είχαν προαποφασίσει την ανατροπή του Παπαδόπουλου πολύ πριν από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Η ανατροπή του Παπαδόπουλου ελήφθη τον Ιούνιο ή Αύγουστο του 1973.

 

Παναγιώτης Καραδόντης, διευθυντής ξενοδοχείου «Ακροπόλ»

 

Περί την 8^η νυκτερινή ήρθαν φοιτητές με ρόπαλα και ήθελαν να μπουν μέσα λέγοντάς μου ότι πυροβολούσαν αστυνομικοί από τα παράθυρα και ταράτσα του ξενοδοχείου μας. Κατόπιν αυτού ανεβήκαμε με το βοηθό μου στην ταράτσα και διαπιστώσαμε ότι δεν πυροβολούσαν οι αστυνομικοί από την ταράτσα αλλά από ΥΔΤ.

Όταν πέσανε τα δακρυγόνα κατέφυγαν στο ξενοδοχείο μου 150 άτομα κατά το πλείστον νεαρής ηλικίας και τα έκρυψα μέσα στο σαλόνι.

Ήρθε κατόπιν ο Διευθυντής της Αστυνομίας και τον οδήγησα στην αίθουσα όπου ήταν οι νέοι. Και αφού πήραν τις ταυτότητες από αυτούς, τους βγάλανε έξω και τους έδιωξαν.

 

Διονύσιος Ζιάνης, Αστυνομικός Διευθυντής, επικεφαλής αστυνομικής δύναμης στην Ομόνοια και Σταδίου

 

Οι διαδηλωτές θα ανέρχονταν σε 5000-6000 περίπου και ζητωκραύγαζαν διάφορα συνθήματα και προσπαθούσαμε να τους απωθήσουμε με τα χέρια.

Κατόπιν αυτού ήρθαν άλλες αστυνομικές δυνάμεις και με τα δακρυγόνα καταφέραμε να διαλύσουμε τους διαδηλωτές.

Οι διαδηλωτές μας πετούσαν διάφορα αντικείμενα, πέτρες, σίδερα, τούβλα, πλην όμως από εμάς κανένας δεν πυροβόλησε, γιατί υπήρχε διαταγή να μην πυροβολήσουμε.

 

Βασίλειος Πετροπουλάκης, Αντισυνταγματάρχης

 

Τα τμήματα που κινήθηκαν το βράδυ κατά του Πολυτεχνείου αποτελούνταν από αξιωματικούς που ήταν προσκείμενοι στον Ιωαννίδη.

 

Αντώνιος Αγριτέλης, οδηγός Ντερτιλή

 

Το 1973 υπηρετούσα στρατιώτης και ήμουν στην ΑΣΔΕΝ οδηγός του Ντερτιλή.

Την Κυριακή το μεσημέρι, 2:30 περίπου, τον (Ντερτιλή) πήγα με το τζιπ στο Πολυτεχνείο και σταματώντας έμπροσθεν της Πύλης κατέβηκε ο Ντερτιλής και συζητούσε με αστυνομικούς. Σε μια στιγμή ακούσαμε ένα θόρυβο στη γωνιά Στουρνάρα και Πατησίων και είδα ένα νέο, που αποσπάστηκε από τους αστυνομικούς, ταυτόχρονα δε είδα το Ντερτιλή να βγάζει το περίστροφο και να πυροβολεί το νέο. Ο νέος έπεσε κάτω στην άσφαλτο, έμεινε ακίνητος, βγάζοντας αίματα. Κατόπιν αυτού, μπήκε στο τζιπ ο Ντερτιλής και πηγαίναμε προς Πατήσια. Και τότε μου είπε:

«Με παραδέχεσαι ρε; 45 χρονών είμαι και με τη μία τον τακτοποίησα»

(…) εκεί κατέβηκε ο Ντερτιλής από το αυτοκίνητο και είπε σε κάτι αστυνομικούς ή μάλλον σε λοκατζήδες

«βαράτε στο ψαχνό, εγώ έδωσα πρώτος το παράδειγμα»

Εγώ υπηρετούσα στην ΑΣΔΕΝ από τον Αύγουστο του 1972, απελύθην δε από το στρατό τα Χριστούγεννα του 1974. Δεν είχα πει σε κανέναν τίποτα περί αυτού του γεγονότος, διότι φοβόμουν. Στο συμβολαιογράφο πήγα με το δικηγόρο Βαρελά και εγώ υπαγόρευσα την κατάθεση.

 

Παναγιώτης Μουρελάτος, αστυνομικός διευθυντής

 

Ήμουν αστυνόμος Α’ στην Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών, στο Τμήμα Ασφάλειας και Τάξης. Ζητήθηκε η ενίσχυση του Στρατού και το έγγραφο υπέγραψα εγώ χωρίς να μου πει ο Χριστολουκάς, αλλά κατόπιν εντολής που έλαβα από το Αρχηγείο της Αστυνομίας.

 

Στο σημείο αυτό έλαβε το λόγο ο Γιώργος Παπαδόπουλος και δήλωσε:

«Εγώ διέταξα την επέμβαση του Στρατού και αναλαμβάνω πλήρως την ευθύνη»

 

Αναστάσιος Σκευοφύλαξ, ετών 24

 

Υπηρετούσα ως φαντάρος στα τεθωρακισμένα και την Παρασκευή το βράδυ ήμουν ο οδηγός του άρματος που έριξε την πύλη του Πολυτεχνείου. Εγώ σαν οδηγός έλαβα εντολές από το Γουνελά, που ήταν στον πυργίσκο και διοικούσε το άρμα.

Ξεκινήσαμε σιγά σιγά και με τον ασύρματο ο Γουνελάς μού έδινε τις σχετικές οδηγίες. Κατ’αρχάς, πλησίασα στη θύρα και κατόπιν σιγά σιγά έριξε την πύλη το άρμα και όταν σταμάτησα. Κατόπιν είδα ότι προχωρήσαμε 4-5 μέτρα από την πύλη. Έμαθα ότι χτυπήθηκε μια κοπέλα αλλά αυτή τραυματίστηκε από τα εκτοξευθέντα σίδερα και όχι από το τανκ.

 

Βασίλειος Αθανασόπουλος, αξιωματικός

 

Το άρμα είχε πλήρωμα τέσσερις άντρες, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Γουνελάς. Ο Γουνελάς, χωρίς να είναι υποχρεωμένος ανέλαβε μόνος του να οδηγήσει το τανκ στην πτώση της πύλης, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν θύματα.

(…)Ο Γουνελάς εκτελούσε διαταγή και ασφαλώς πήρε αυτήν από ανωτέρους του.

 

Ιωάννης Μακρυγιώργος, ταξίαρχος

 

Τους αλεξιπτωτιστές που είχα υπό τις διαταγές μου, είχα θέσει γύρω από το Πολυτεχνείο, για να προστατεύσουμε τους φοιτητές, κατά την έξοδό τους, πράγμα το οποίο πετύχαμε. Υπήρχε διαταγή της ΑΣΔΕΝ, την οποία μας μεταβίβασε ο Γιοβάνης, να μη γίνει χρήση όπλων(…)

 

Στυλιανός Εμβαλωμένος, ετών 23

 

Ήμουν μέλος του πληρώματος του τανκ που έριξε την πύλη.

Μου έκανε εντύπωση η Ρηγοπούλου, η οποία μόλις είδε το τανκ να ρίχνει την πύλη, ήρθε προς το μέρος μας και γι’αυτό τραυματίστηκε. Οι άλλοι φοιτητές είχαν σχηματίσει ένα ημικύκλιο στο εσωτερικό της πύλης και γι’αυτό δεν τραυματίστηκε κανείς εξ αυτών.

 

Κωνσταντίνος Καραβέτης, ενωμοτάχης

 

Ήμουν οδηγός του Υπουργείου και το βράδυ εκείνο ήμουν εκεί. Άκουσα τον Τσουραπά να μεταβιβάζει τη διαταγή του Βαρνάβα δια θυροτηλεφώνου προς την φρουράν να πυροβολούν «στο ψαχνό»

 

Μιχαήλ Μαστραντώνης, επίτιμος αρχηγός Στρατού

 

Ήμουν αρχηγός Στρατού και γνωρίζω ότι ο Ζαγοριανάκος ως αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, μετά την κήρυξη του Στρατιωτικού Νόμου, εξέδωσε διάφορες διαταγές, οι οποίες εκτελούνταν από άλλες μονάδες.(…) Το Σάββατο το απόγευμα έγινε σύσκεψις και εδόθη αυστηρή διαταγή να μη γίνονται άσκοποι πυροβολισμοί.

Ουδεμία επίσημη πληροφορία είχαμε περί τραυματιών και θυμάτων. Την Τετάρτη μάθαμε περί τούτων, περί τραυματιών και θυμάτων, αλλά δεν είχαμε συγκεκριμένες πληροφορίες, γιαυτό στείλαμε δικούς μας ανθρώπους σε διάφορα νοσοκομεία και σε άλλες υπηρεσίες προς ενημέρωσή μας.

 

Γεώργιος Πράσινος, Αντιστράτηγος

 

(…)Επίσης πληροφορίες δεν είχαμε περί τραυματιών, πλην εκ διαφόρων φημών, γι’αυτό και στείλαμε ανθρώπους να πληροφορηθούν επ’αυτού. Πράγματι, μετέβησαν διάφορα άτομα και στις 23.11. μάθαμε ότι οι νεκροί ανήρχοντο στους 12. Δυστυχώς, όμως, την 25.11.1973 αποστραυτευθήκαμε και έτσι δεν μπορέσαμε να κάνουμε καμία ανάκριση ή έρευνα για τα για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Δε γνωρίζω γιατί δε μας πληροφόρησαν εγκαίρως περί των θυμάτων και τραυματιών. Συμπερασματικώς, όμως δεν αποκλείω η μη ενημέρωσή μας αυτή να εμποδίστηκε από συνωμοτικά στοιχεία.

Ηλίας Ψυχογιός, αστυνομικός διευθυντής

 

Ίσως να πυροβολούσαν μεμονωμένα οι αστυνομικοί, ασφαλώς στον άερα. Δεν αποκλείεται όμως να κινδύνευσε κανείς και να έχασε την ψυχραιμία του και να έριξε κατά διαδηλωτών.

Δεν άκουσα ποτέ να δίνεται εντολή «βαράτε στο ψαχνό» ή «κάνετε χρήση τόμσον».

Γεώργιος Νηκιτούλης, αστυνόμος

 

Υπηρετούσα στην Άμεσο Δράση και υπηρετούσα στον ασύρματο της Αστυνομικής Διεύθυνσης. Ουδέποτε ο Χριστολουκάς έδωσε εντολή να γίνει χρήση των όπλων, ουδέποτε δόθηκε εντολή από τον ασύρματο να πυροβολήσουν ή να χτυπούν στο «ψαχνό». Αντιθέτως, δε ο Χριστολουκάς έδινε εντολές να είναι χρήσιμοι οι αστυνομικοί και να μην προβαίνουν σε βιαιοπραγίες. Και ειδικότερα να μη χρησιμοποιήσουν όπλα.

 

ΑΠΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΩΝ

 

Λάμπρος Κωνσταντέλος

Πιστεύω ότι ο Γουνελάς ενήργησε με τον καταλληλότερο τρόπο για τη διάρρηξη της πύλης. Μετά τη διάρρηξη της πύλης είδα το Γουνελά λυπημένο και στην ερώτησή μου μού είπε ότι μάλλον χτυπήθηκε μια κοπέλα.

 Μιχαήλ Γουνελάς

Διατύπωσα ορισμένες αντιρρήσεις για τη χρησιμοποίηση του τανκ επί της πύλης, πλην όμως αυτές απέβησαν άκαρπες. Και επειδή επρόκειτο περί λεπτής ενέργειας του τανκ ανέλαβα μόνος μου να το οδηγήσω αν και δεν είχα καμία προς τούτο υποχρέωση.

Την διαταγή μού έδωσε ο Γιοβάνης(…)

Υπάρχουν υπερβολές στις καταθέσεις των μαρτύρων. Πιστεύω ότι ο Γιοβάνης είχε λάβει εντολή από την ΑΣΔΕΝ να χρησιμοποιήσουμε το τανκ για τη διάνοιξη της πύλης. Είπα στους αξιωματικούς και στρατιωτικούς ότι ίσως δημιουργηθούν θύματα και μου είπαν ότι ήδη έχουν δημιουργηθεί τοιαύτα.

Από την ώρα που ανέβηκα στο τανκ έως ότου που έπεσε η πύλη θα πέρασαν 15 λεπτά περίπου.

Είδα σε μια στιγμή το Ραφαηλάκη εκεί ως και τον Ντερτιλή στο ΑΚΡΟΠΟΛ ντυμένους με πολιτικά. Ίσως να ήταν εκεί και ο Παπαδόπουλος.

Μου είπε ο Γιοβάνης ότι υπήρχε σχέδιο να μπουν και από τις 3 πύλες αλλά προτιμήσαμε την μία, για να μπορούμε να ελέγχουμε και να επιβλέπουμε.

Θρασύβουλος Γιοβάνης

Δεν είχα συγκεκριμένο σχέδιο από την ΑΣΔΕΝ, αλλά θα ενεργούσα βάσει της εξέλιξης της κατάστασης.

Η είσοδος του τανκ έγινε με τον καλύτερο τρόπο και εκφράζω τη λύπη μου για τους τραυματίες και ειδικότερα για τη Ρηγοπούλου.

Θεωρώ τον εαυτό μου υπερήφανο διότι κατορθώθηκε να εκκενωθεί αναίμακτα το Πολυτεχνείο.

Υπάρχουν γενικά σχέδια Ασφαλείας αλλά δεν υπήρχε ειδικά για το Πολυτεχνείο.

 Χαράλαμπος Παπαδόπουλος

 Τον Ντερτιλή δεν τον είδα στο Πολυτεχνείο, ούτε τον Ιωαννίδη. Έμαθα όμως ότι ο ίδιος ήταν εκεί.

Ο Δασκαλόπουλος μού είπε ότι ο Μαυροειδής ζητούσε Εισαγγελέα για την εκκένωση του Πολυτεχνείου και ότι και αυτός μου είπε ότι δεν υπήρχε ανάγκη Εισαγγελέως εφόσον παρίσταται ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης ή ο Γενικός Γραμματέας. Αυτό δεν το ήξερα και δέχτηκα να παρασταθώ.

 

Νικόλαος Ραφαηλάκης

Υπήρχε πεζικό, ΛΟΚ, αλεξιπτωτιστές και άρματα. Και οι μονάδες αυτές ετέθησαν υπό τις διαταγές του Γιοβάνη.

Δεν αντιλήφθηκα κακοποιήσεις φοιτητών πλην ελαχίστων που πηδούσαν από τα κάγκελα και τους χτυπούσαν οι αστυνομικοί.

Δεν υπήρχε καμία συγκεκριμένη διαταγή αλλά απλώς εφαρμόσθηκε σχέδιο προσωρινό για την εκκένωση του Πολυτεχνείου.

Η διαταγή του Βαρνάβα ήταν: «εάν επιτεθούν ρίξτε στο ψαχνό» και εγώ μετέτραψα αυτήν λέγοντας «προς Θεού παιδιά ρίξτε στον αέρα»

 

Σταύρος Βαρνάβας

 Δεν του είπα εγώ (του Καραγιάννη) να γράψει «χτυπήστε στο ψαχνό». Αυτό είναι ψεύδος και δεν μπορούσα να το πω ποτέ αυτό.

Ιωάννης Καλύβας

 Αμυδρώς θυμάμαι που κάποιοι χτυπούσαν τον Αλεβιζάτο και τους είπα «αφήστε τον» και αυτοί έφυγαν. Δεν κακοποίησα εγώ το Λαλιώτη (…)Είμαι τελείως αθώος και πιστεύω ότι κατηγορούμαι επειδή ήμουν στην Ασφάλεια και δη στο Σπουδαστικό τμήμα

 

Δημήτριος Καραγιαννόπουλος

 Αντελήφθην αστυφύλακες να κακοποιούν φοιτητές και ασφαλώς υπερέβησαν τον εαυτό τους. Επίσης στο πολυτεχνείο είδα με πολιτικά άτομα να κακοποιούν τους εξελθόντες και είπα μέσα μου ότι πρέπει να ήταν της ΕΣΑ.

 

Κωνσταντίνος Λαδιάς

 Τις συλλήψεις τις οποίες έκανα είχα λάβει διαταγή να τις κάνω και δε φέρω καμία ευθύνη για αυτές.

 

Ευάγγελος Μαντζώρος

 Ουδέποτε πυροβόλησα διότι ήταν αυστηρή η διαταγή επ’αυτού

 

Ιωάννης Λυμπέρης

Δε μας έδωσε εντολή ο Μητρόπουλος και ο Αναστασίου «βαράτε στο ψαχνό». Η διαταγή ήταν να ρίχνουμε στον αέρα.

Αναστάσιος Αναστασίου

 Ζήτησα την απομάκρυνση του Λυμπέρη διότι αυτός πυροβόλησε χωρίς την εντολή μου και γι’αυτό το λόγο τον επέπληξα μπροστά στο Μητρόπουλο. Μου απάντησε (ο Λυμπέρης) ότι δέχτηκε πυρά και αναγκάστηκε να πυροβολήσει.

 

Νικόλαος Νηστικάκης

 Το Σάββατο το πρωί που πήγα (στο Πολυτεχνείο) είδα αστυνομικούς που έδιωχναν τους πολίτες χωρίς να τους χτυπούν. Είδα, όμως, και μερικούς ιδιώτες, που κακοποιούσαν άτομα και τους έπαιρναν με ΙΧ αυτοκίνητα. Δεν ξέρω όμως ποιοι ήταν αυτοί.

 

Ηλίας Καραδήμας

Εγώ δεν είδα αστυφύλακα να χτυπά, παρά να διώχνουν και να απωθούν πολίτες. Φοβόμουν τα άτομα με πολιτικά και πίστευα ότι ήταν της ΕΣΑ.

 

Αντώνιος Λαζαράκος

 Έμαθα ότι υπήρχαν αστυνομικοί έξω από το Νοσοκομείο και χτυπούσαν. Αυτοί ήταν ξένοι και όχι από το Λ’ Αστυνομικό Τμήμα.

 

Νικόλαος Κατσάρας

 Δυστυχώς όμως έμαθα ότι έγιναν πολλά έκτροπα και λυπάμαι γι’αυτό.

 

Βασίλειος Μπουκλάκος

Ουδείς πέθανε στο Νοσοκομείο και ο άγνωστος ο οποίος φέρεται ότι εφονεύθη (κακοποιηθείς από ξύλο) επρόκειτο περί του Φαμέλου.

 

Αθανάσιος Σταυράκης

Μας είπαν να μην κάνουμε χρήση των όπλων

 

Λουκάς Χριστολουκάς

Γενικά οι φοιτητές από την Πέμπτη μοίραζαν προκηρύξεις, σταματούσαν τρόλλευ και αυτοκίνητα και γενικά δημιουργούσαν ανωμαλία μπροστά από το Πολυτεχνείο.

Ουδεμία διαταγή χρήσης βίας δώσαμε στους αστυνομικούς και πολύ περισσότερο για χρήση των όπλων

Από τον ασύρματο ζητήθηκε από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης να σταλούν πυρομαχικά. Ελήφθη σήμα ότι το αυτοκίνητο με τα πυρομαχικά έπαθε βλάβη στις πρώτες βοήθειες και αφού πήγαν οι αύρες κατορθώσανε να τα φτάσουν μέχρι το Υπουργείο.

(…)όταν περί την 11 ώρα πήγα στον Αρχηγό μου είπε ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας του είπε ότι θα επέμβει ο στρατός. Κατόπι αυτού συγκέντρωσα όλες τις αστυνομικές δυνάμεις στην πλατεία Κάνιγγος και είπα στους επικεφαλής περί της επεμβάσεως του στρατού. Συνέστησα δε να μη γίνει χρήση βίας και δη χρήση όπλων.

Μέσα στο Πολυτεχνείο τα πάντα σχεδόν ήταν κατεστραμμένα. Υπήρχαν συνθήματα στους τοίχους, τα οποία έσβηναν μερικά και έγραφαν άλλα επειδή η κυβέρνηση ήθελε να τα εκμεταλλευτεί.

(…) μάς είπαν ότι υπήρχαν ελεύθεροι σκοπευτες σε κάποια πολυκατοικία αλλά όταν έστειλα κάποιον αρχιφύλακα δεν βρήκε τίποτα.

(…) οι ελεύθεροι σκοπευτές της Δροσοπούλου ήταν ξένοι προς την Αστυνομία.

(…) ο δε Κούτρας μιλώντας είπε ότι θα επέμβουμε για να σώσουμε την πατρίδα από τους αριστερούς.

Η Χωροφυλακή δεν είχε αυτόματα (Τόμσον και Στάγιερ) και γι’αυτό από τις ιατροδικαστικές εκθέσεις προκύπτει ότι ελάχιστοι είναι εκείνοι που χτυπήθηκαν με περίστροφο

Για μένα ο Παπαδόπουλος ήθελε να κάνει εκδημοκρατισμό, όμως λίγοι αξιωματικοί πέριξ του Ιωαννίδη δεν ήθελαν αυτό.

Βασικό σφάλμα της ΚΥΠ να μην αχρηστεύσει τον πομπό.

Σας είπα ότι εάν πυροβόλησαν αξιωματικοί είχαν χάσει την ψυχραιμία τους.

Δε βρήκαμε βόμβες μέσα στο Πολυτεχνείο, ούτε διαπιστώσαμε να φέρουν όπλα οι διαδηλωτές.

Ο Ιωαννίδης είχε μετάσχει σε σύσκεψη στο 572^ο τάγμα πεζικού πριν από τα γεγονότα και συζητήθηκε εκεί εάν έπρεπε να ανατρέψουν τον Παπαδόπουλο την ημέρα εκείνη. Εγώ είχα πληροφορίες, όχι όμως στοιχεία.

Ο μακρυμάλλης του Υπουργείου Δημοσίας Τάξης είναι από εκείνους που ακολουθούσαν την κίνηση της 4^ης Αυγούστου

Η στάση του στρατού από την Παρασκευή έως το Σάββατο ήταν διαφορετική. Οι επικεφαλής όλων των τμημάτων ήταν άνθρωποι του Ιωαννίδη.

Νικόλαος Δασκαλόπουλος

Την Παρασκευή το πρωί έγινε σύσκεψη στο σπίτι του Μαρκεζίνη και κατόπιν αυτού είχα επικοινωνία με τον Παπαδόπουλο, ο οποίος μου είπε ότι δεν επιθυμούσε να γίνουν επεισόδια.

Ο Χριστολουκάς μου ανέφερε ότι είχε χάσει τον έλεγχο της κατάστασης και κατόπιν αυτού και σε συνεννόηση με τους ανωτέρους αποφασίστηκε από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας η επέμβαση του Στρατού.

Ουδεμία διαταγή εξέδωσα περί χρήσης των όπλων.

Δεν μπορέσαμε να κάνουμε ανακρίσεις για τους τραυματισμούς και νεκρούς γιατί ακολούθησε το πραξικόπημα της 25.11.1973.

Δημήτριος Πίμπας

Εξ'αφορμής μιας κλοπής που έκανα στο Ιπποκράτειο με εξεβίασε να κάνω παρακολουθήσεις διαφόρων προσώπων. 

Παρακολούθησα το Στεφανόπουλο κτλ. Ακόμα και στη φυλακή που μπήκα παρακολουθούσα εκεί τους πολιτικώς κρατουμένους.

Ο Κατσούλης με έβλεπε ότι ήμουν λίγο φοβισμένος και μου έλεγε:"ρε συ μη φοβάσαι.Εγώ είμαι αναμεμιγμένος στην υπόθεση του Λαμπράκη και ποτέ δεν έπαθα τίποτα."

Όταν βγήκα έξω από το Πολυτεχνείο είδα πολλά άτομα που γνώριζα φυσιογνωμικά από την σταδιοδρομία μου ως πληροφοριοδότου, τα οποία άλλα μεν ήταν της Αστυνομίας, άλλα της ΚΥΠ. Υπολογίζω τα άτομα αυτά100 έως 150. Μπορεί από τα άτομα αυτά να ήταν από την οργάνωση της 4ης Αυγούστου.

Δε λέω ότι είμαι αθώος αλλά στο Πολυτεχνείο μπήκα για να παρακολουθήσω και φωτογραφίσω διάφορα άτομα και όχι να σκοτώσω.

Δημήτριος Κατσούλης

Τον χαρακτηρίζω ως μυθομανή και του έχω υποβάλει μήνυση (του Πίμπα).

Άκουσα ότι ο Παπαδόπουλος επέπληξε το Ρουφογάλη διότι δεν κατορθώθηκε να σιγήσει ο σταθμός του Πολυτεχνείου.

Μιχαήλ Ρουφογάλης

Ήμουν αρχηγός της ΚΥΠ και ουδεμία ανάμειξη είχε η ΚΥΠ στο Πολυτεχνείο. Είχαμε τεθεί μόνο σε επιφυλακή.

Δεν έχουμε καμία υπηρεσία που να ασχολείται με τα Πανεπιστημιακά ούτε καμία πληροφορία εί΄χαμε για την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Το Σάββατο μόνο είχα επαφή με τον Παπαδόπουλο, πλην όμως δεν είχα καμία γνώση ότι ζητήθηκε από την Αστυνομία να σιγήσει ο σταθμός και γι'αυτό το λόγο δεν ανέφερα αυτό στον Παπαδόπουλο.

(...)όταν ρώτησα τον τεχνικό μου είπε ότι δεν μπορούσε να εξουδετερώσει τον πομπό.

Εστάλη πράγματι ο Πίμπας σε αποστολή γιατί σε εκείνη τη φάση κρίθηκε χρήσιμος (...)

Νικόλαος Ντερτιλής

Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς τραβήχτηκε η φωτογραφία, πάντως θα είναι ή στις 25.11.1973 ή 2 με 3 μέρες προ αυτής. Όχι όμως κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Εγώ δεν είχα οδηγό τον Αγριτέλη αλλά τον Παπαελευθερίου

Κωνσταντίνος Μαυροειδής

Ουδεμία διαταγή δώσαμε για χρήση των όπλων. Γι'αυτό όταν με ρώτησε Ο Χριστολουκάς για τους πυροβολισμούς πίστευα ότι προέρχονταν από την Αστυνομία.

Άκουσα ότι ο Ντερτιλής σκότωσε ένα άτομο. Αυτό το ανέφερα στον Μαστραντώνη και κατόπιν διετάχθη σχετική έρευνα, πλην όμως δεν προέκυψε τίποτα σε βάρος του. 

Οι μονάδες που πήραν μέρος στο πραξικόπημα του Ιωαννίδη ήταν οι ίδιες που πήραν μέρος στο Πολυτεχνείο. Δεν ξέρω όμως εάν ήταν αρεστές του Ιωαννίδη.

Δημήτριος Ζαγοριαννάκος

Το Σάββατο το πρωί άρχισαν πάλι οι συγκεντρώσεις και γιαυτό κηρύχτηκε στρατιωτικός Νόμος.

Δημήτριος Ιωαννίδης

(...)με απεκάλεσαν πράκτορα της CIA και μου δημιούργησαν εις βάρος μου κλίμα μίσους, ώστε να θέλουν να με λιντσάρουν όταν πήγα να καταθέσω στον Τσεβά.

Είχα πρόταση από Αβέρωφ, Κατσαδήμα και Καραμανλή να φύγω για το εξωτερικό.

Οι πολιτικοί με κατηγόρησαν με εικασίες και οι στρατιωτικοί με συμπεράσματα.

(...)θα μπορούσε κάλλιστα μέσα στην αναταραχή αυτή να εκμεταλλευτώ εύκολα το κίνημα της 25ης.11.1973, αλλά επειδή δεν ήταν μυημένοι αυτοί που έλαβαν μέρος στο Πολυτεχνείο δεν μπορούσε να γίνει το κίνημα.

Έχω χάσει πατέρα και συγγενείς από το φασισμό και ξέρω ότι υπάρχει μαύρος και κόκκινος με τη διαφορά ότι ο μαύρος έρχεται και φεύγει.

Όλοι φωνάζανε "μην πυροβολείτε ασκόπως" αλλά κανείς δεν είπε "παύσατε πυρ".

Οπωσδήποτε άπειροι στρατιώτες, οι οποίοι έχασαν την ψυχραιμία τους, μπορεί να έκαναν και λάθη, γι'αυτό πιστεύω ότι σε σφάλμα οφείλεται και ο θάνατος του Θεοδώρα.

Δεν πήγα ποτέ στο 573 Τάγμα να κάνω συγκέντρωση.

Στο Πολυτεχνείο πήγα κατόπιν εντολής του Διοικητή της ΑΣΔΕΝ

Την εκδήλωση του Πολυτεχνείου έκαναν οι κομμουνιστές, και αυτό μας το είπε η Συντονιστική Επιτροπή, που αποτελούταν από κομμουνιστές, επί το πλείστον. Άλλωστε, αυτό το είπε και ο Θεοδωράκης.

Δεν είχα κανένα συμφέρον να δημιουργήσω αναταραχή αλλά αντιθέτως συμφέρον ήταν να υπάρχει ηρεμία για την 25η.11.1973(...)

Εγώ τους πολίτες που έλαβαν μέρος στο Πολυτεχνείο τους είχα μανδρώσει και θα τους έστελνα σε δίκη.

Τα τμήματα που έλαβαν μέρος στο Πολυτεχνείο έλαβαν μέρος στην ενέργεια της 25ης.11.1973, ελάχιστοι δε αξιωματικοί ήταν μυημένοι στην κίνηση αυτή.

Μετά 3 μήνες εμάνδρωσα μερικούς πολίτες, και θα τους έστελνα στο δικαστήριο, εάν δε μεσολαβούσε η αλλαγή. Ήταν μεταξύ αυτών και ο Πλεύρης. Τα φασιστικά στοιχεία εγώ τα χτύπησα μετά την 25ην.11.1973

Για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου είχε αρχίσει η ανάκριση, πλην όμως την σταμάτησα εγώ, διότι είχε μπλέξει μερικά πολιτικά πρόσωπα και μερικά από τη νυν ηγεσία. Δεν μπορούσαμε να βρούμε άκρη.

(σε ερωτήσεις που ετέθηκαν δια μέσω του προέδρου από τους δικηγόρους της πολιτικής αγωγής ο κατηγορούμενος απάντησε ότι δεν απαντά επί των ερωτημάτων αυτών)

Νικόλαος Εφέσιος

Την 4ην πρωινήν του Σαββάτου μου είπε ο Ζαγοριανάκος ότι έγινε η εκκένωση του Πολυτεχνείου και μάλιστα μου εκδήλωσε τη χαρά του γιατί έγινε αναίμακτα.

Έχω και εγώ παιδιά και μάλιστα η κόρη μου το βράδυ εκείνο ήταν στο Πολυτεχνείο.(...)

Υπήρχαν πληροφορίες ότι η κίνηση είχε εκφύγει από αυτούς την τελευταία ημέρα και ανέλαβαν οι κομμουνιστές.

Η διαταγή του προέδρου της Δημοκρατίας ήταν να μη γίνει χρήση των όπλων. 

Κάλυψη στα γεγονότα παρείχε ο Μαρκεζίνης και όχι εγώ.

Γεώργιος Παπαδόπουλος

Δεν αποδέχομαι τη θέση του κατηγορουμένου και δυστυχώς ετέθην υπό διωγμό.

Κατά την Επανάσταση της 21ης Απριλίου 1967 επετεύχθησαν τα κατωτέρω:το κατά κεφαλήν εισόδημα παρέλαβα 665 δολλάρια κατά κεφαλήν και το παρέδωσα στις 11000 δολλάρια. 

(...)δώσαμε δωρεάν βιβλία και γενικά δωρεάν παιδεία.

Είχαν ανασταλεί οι πολιτικές ελευθερίες του λαού. Δεν υπήρξα τύρρανος ή τυραννικός και ως ασκών την εξουσία κινήθηκα με τους διαλόγους της Δημοκρατίας και είχα ως σκοπό να επανέλθουν και να αποκατασταθούν οι ελευθερίες στο λαό και η δημοκρατία, πλην όμως ουδείς με βοήθησε ατην αποκατάστασή τους.

Εδόθησαν υπερτροφικές εξουσίες, διερωτήθη όμως κανείς πώς θα περνούσαμε από τη Δικτατορία στην ομαλότητα; Δε μου πρόσφερε κανείς τη συνδρομή του.

(...)από δε το μεσημέρι της Παρασκευής η Συντονιστική Επιτροπή οδηγείτο σε ανάπτυξη πολιτικοποίησης της συγκέντρωσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα 4/5 αυτής ήταν από 30-32 και ήταν συνδικαλιστές και όχι φοιτητές. 

Εγώ αποφάσισα την ενίσχυση της Αστυνομίας με το Στρατό και εγώ αποφάσισα την εκκένωση του Πολυτεχνείου.

Εγώ αποφάσισα την κήρυξη του Στρατιωτικού Νόμου

(...)δεν υπήρξε σχέδιο σφαγής του Πολυτεχνείου όπως λέγεται.

Δεν υπήρχε διαταγή χρήσης των όπλων(...)

Για τα έξω δράσαντα άτομα, εάν δεν αποτελούν προϊόντα υπερβολής, πρέπει να ανήκαν σε οργανώσεις, της λεγόμενης δεξιάς, οι οποίες πιστεύω ότι ήταν ακατεύθυντες.

Είναι γεγονός ότι έγιναν συλλήψεις και βιαιοπραγίες και κακώς διέταξε ο Αρχηγός της Αστυνομίας αυτές, διότι είχα δώσει οηγίες να μη γίνουν συλλήψεις και βιαιοπραγίες.

(σε αυτό το σημείο ο Γ.Π τελείωσε την απολογία του και ο πρόεδρος του δικαστηρίου έδωσε το λόγο στους διικηγόρους της πολιτικής αγωγής. Αυτοί έκαναν ερωτήσεις αλλά ο πρώτος δεν απάντησε σε όλες. Σταχυολογώ κάποιες από αυτές που απάντησε.

- Μάθατε για τους βασανισμούς στα κρατητήρια της Αστυνομίας και της ΕΣΑ;

Γ.Π: Δεν έμαθα για βασανισμούς και ούτε μου αναφέρθηκε κάτι τέτοιο.

- Γνωρίζετε εάν έγινε χρήση βλημάτων που χρησιμοποιούνται για τα θηράματα;

Γ.Π: Δεν ξέρω εάν έγινε, είναι αστείο πράγμα

-  Πού ήσασταν την Παρασκευή το βράδυ;

Γ.Π: Στο σπίτι μου και είχα επαφή με το Ζαγοριανάκο

- Υπάρχουν νεκροί και εγκρίνετε τις ενέργειες;

Γ.Π: Εκ της νομίμου διαδικασίας αποδείχθηκαν και νεκροί.

- Αρνηθήκατε την ελευθερία του Ελληνικού Λαού;

Γ.Π: Δεν υπήρχε δυνατότητα συνεργασίας με τους αρχηγούς των τότε κομμάτων.

- Ποιαν ευθύνη αναλαμβάνετε για τους άλλους κρατουμένους;

Γ.Π: Εαν βρεθεί, την αναλαμβάνω, γιατί εγώ την διέταξα ως αρχηγός Κράτους.

- Γνωρίζετε ότι την Παρασκευή το βράδυ δεν υπήρχε εισαγγελέας στο Πολυτεχνείο;

Γ.Π: Δε νομίζω ότι ήταν αναγκαία η παρουσία εισαγγελέως

- Μήπως αναλαμβάνοντας την ευθύνη πιστεύετε στην αμνηστία;

Γ.Π: Όχι.

- Συνερργαστήτε ή ήσασταν συνεργάτης της CIA;

Γ.Π: Όχι, ποτέ.)

Σε αυτό το σημείο τελείωσε η ακροαματική διαδικασία και τον λόγο έλαβε ο Εισαγγελέας, προτείνοντας για καθέναν από τους κατηγορουμένους τα εξής:

Λ. Κωνσταντέλλος: να κηρυχθεί αθώος από τις δύο κατηγορίες

Θρ. Γιοβάνης: να κηρυχθεί ένοχος σωματικών βλαβών εξ'αμελείας, αθώος της διακεκριμένης φθοράς

Μιχ. Γουνελάς: να κηρυχθεί ένοχος σωματικών βλαβών εξ'αμελείας, αθώος της διακεκριμένης φθοράς

Χαρ. Παπαδόπουλος: να κηρυχθεί ένοχος σωματικών βλαβών εξ'αμελείας, αθώος της διακεκριμένης φθοράς

Στ. Βαρνάβας: ένοχος ηθικής αυτουργίας ανθρωποκτονίας και απόπειρας ανθρωποκτονιών 

Παντελής Καραγιάννης: να κηρυχθεί αθώος

Νικ. Κέφης: να κηρυχθεί αθώος

Θωμ. Μυλωνάς: να κηρυχθεί αθώος

Νικ. Ντερτιλής: να κηρυχθεί ένοχος ανθρωποκτονίας

Κων. Μαυροειδής: να κηρυχθεί ένοχος δι'απλήν και αρνητική συνέργεια ως ηθικός αυτουργός για τις πράξεις, για τις οποίες παραπέμεμφθηκε

Νικ. Ραφαηλάκης: να κηρυχθεί ένοχος σωματικών βλαβών εξ'αμελείας, αθώος διακεκριμένης φθοράς

Δημ. Ζαγοριανάκος: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα

Ιωαν. Καλύβας: να κηρυχθεί ένοχος για επικίνδυνες σωματικές βλάβες, αθώος για την πράξη της παράνομης κατακράτησης

Δημ.Καραγιαννόπουλος: να κηρυχθεί αθώος

Κων. Λαδιάς: να κηρυχθεί αθώος

Ιωαν. Λυμπέρης: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα

Αναστ. Αναστασίου: να κηρυχθεί αθώος

Νικ. Νηστικάκης: να κηρυχθεί αθώος

Ηλ. Καραδήμας: να κηρυχθεί ένοχος επικίνδυνων σωματικών βλαβών, αθώος αθρωποκτονίας αγνώστου

Νικ. Κατσάρας: να κηρυχθεί αθώος

Αντ.Λαζαράκος: να κηρυχθεί αθώος

Βασ. Μπουκλάκος: να κηρυχθεί ένοχος ηθικής αυτουργίας επικίνδυνων σωματικών βλαβών, ένοχος παράνομης οπλοφορίας, αθώος ηθικής αυτουργίας ανθρωποκτονίας αγνώστου και βλασφημιών

Νικ. Δασκαλόπουλος: να κηρυχθεί αθώος

Λουκάς Χριστολουκάς: να κηρυχθεί ένοχος για απλή συνέργεια σε αρνητική πράξη ανθρωποκτονιών, αποπείρων ανθρωποκτονιών, επικίνδυνων σωματικών βλαβών, και αθώος των περιπτώσεων θανάτωσης των Κοντομάρη και Μιχαήλ και ηθικής αυτοργίας της παράνομης κατακράτησης

Ευαγ. Ματζώρος: να κηρυχθεί αθώος

Αθαν. Σταυράκης: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα

Γεώργιος Παπαδόπουλος: να κηρυχθεί ένοχος απλής συνεργείας στις κατά το παραπεμπτικό βούλευμα ανθρωποκτονίας και απόπειρας κατά μεταβολή του κατά το κύριον βούλευμα τρόπου συμμετοχής με εξαίρεση την σε βάρος του ενός αγνώστου ανθρωποκτονία

Δημήτριος Ιωαννίδης: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα με εξαίρεση της σε βάρος του ενός αγνώστου ανθρωποκτονία

Μιχ. Ρουφογάλης: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα

Δημ. Κατσούλης: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα

Δημ. Πίμπας: να κηρυχθεί ένοχος κατά το βούλευμα

Νικ. Εφέσιος: να κηρυχθεί αθώος

Το λόγο έλαβαν οι δικηγόροι της πολιτικής αγωγής, οι οποίοι ζήτησαν την ενοχή των κατηγορουμένων και την ικανοποίηση ηθικής βλάβης στυους εντολείς τους.

Αντίστοιχα το λόγο έλαβαν οι δικηγόροι των κατηγορουμένων, οι οποίοι ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους, ζητώντας κατά το πλείστον την αθώωση των εντολέων τους.

Ο πρόεδρος του δικαστηρίου παίρνει το λόγο

(…)Επειδή ο ισχυρισμός των κατηγορουμένων ότι την 21^η Απριλίου 1967 έγινε επανάσταση, που επικράτησε και δημιούργησε δίκαιο, και συνεπώς υφίσταται λόγος που αίρει τον άδικο χαρακτήρα ή το αξιόποινο για τον οποίο παραπέμπονται (οι κατηγορούμενοι ), δεν έχει καμία νομική επιρροή επί της συγκεκριμένης υπόθεσης. Γιατί αυτοί παραπέμπονται, για να δικασθούν για κοινά αδικήματα, ο χρόνος τέλεσης των οποίων είναι μετά την 21^η Απριλίου 1967 και σύμφωνα με νόμους που ίσχυαν κατά το χρόνο τέλεσης αυτών.

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι από πουθενά δεν αποδείχθηκε ότι συνέτρεξαν οι προϋποθέσεις εκείνες και ιδιαίτερα η ιδεολογία κοινωνικού ή έστω πολιτικού περιεχομένου και ανταπόκρισης της πλειοψηφίας του λαού στην ιδεολογία αυτή, οι οποίες διακρίνουν την επανάσταση από το πραξικόπημα.

Εφόσον λείπουν αυτές οι προϋποθέσεις, και για όσο χρόνο διαρκέσει η χωρίς της λαϊκής προσχώρησης κυριαρχία επί του λαού με την επιβολή μέσω βίαιων μέσων, δεν αποτελεί επανάσταση, που δημιουργεί νέο δίκαιο και καταλύει το προγενέστερο αυτού.

〰

(…)Ο προαναφερθείς περιορισμός των ελευθεριών του ελληνικού λαού προκάλεσε καθόλη τη διάρκεια του εν λόγω καθεστώτος ποικίλες αντιδράσεις πολλών ατόμων με αποτέλεσμα την παραπομπή αυτών σε έκτακτα στρατοδικεία και στην καταδίκη τους. Προκάλε επίσης και σε πολλές περιπτώσεις σαφείς εκδηλώσεις αντίδρασης σημαντικής μερίδας του Ελληνικού Λαού επ’ευκαιρία διαφόρων σημαντικών γεγονότων κατά την περίοδο αυτή, όπως κατά τη διάρκεια της κηδείας των Γ.Παπανδρέου και Σεφέρη και κατά το ετήσιο μνημόσυνο του Γ.Παπανδρέου.

〰

Το σχέδιο αυτό «Θέμις» προέβλεπε την κινητοποίηση μονάδων Αττικής, στην περίπτωση εκδήλωσης διαδηλώσεων, και τη βίαιη διάλυση αυτών, και ειδικότερα μονάδων πεζοναυτών και των ταγμάτων Χαϊδαρίου και τεθωρακισμένων. 

                                                                                〰

Τον Νοέμβριο 1973 εκδηλώθηκε νέα αντίδραση της σπουδάζουσας νεολαίας προς την τότε Κυβέρνηση. ΟΙ φοιτητές του Πολυτεχνείου εκδήλωσαν την επιθυμία να διενεργήσουν ελεύθερες αρχαιρεσίες και να εκλέξουν τα διοικητικά συμβούλια των συλλόγων τους. Παραδόξως όμως η κυβέρνση αρνήθηκε να επιτρέψει αυτό και μέσω του τότε υπουργού Παιδείας Π. Σιφναίου διαβίβασε προς τους σπουδαστές την απόφασή της περί αναβολής των εκλογών αυτών για τις 15 Φεβρουαρίου 1974.

                                                                                〰

Ο μάρτυς Θ. Καλούδης κατέθεσε ότι μετά την εισβολή του άρματος εντός του χώρου του Πολυτεχνείου είδε άτομα με πολιτική περιβολή τα οποία ακολουθούσαν το άρμα, κρατώντας στα χέρια τους μεγάλα ξύλα, φωνάζοντας "κομμούνια θα πεθάνετε"

〰

Το πρωί της Παρασκευής 16.11.1973 έγινε σύσκεψη υπό την προεδρίαν του Γ. Παπαδόπουλου, που ασκούσε τότε καθήκοντα προέδρου Δημοκρατίας και αποφασίστηκε όπως αποκλειστεί το Πολυτεχνείο τα ξημερώματα του Σαββάτου και επιχειρηθεί η βίαη έξοδος των φοιτητών από αυτό, διότι την επομένη, Κυριακή, ο Μαρκεζίνης θα εξήγγειλε την απόφαση της Κυβέρνησης περί διενέργειας εκλογών και ήλπιζε με αυτό σε εκτόνωση της κατάστασης.

〰

Αρχίζει ήδη να εμφανίζεται στο προσκήνιο ο Ιωαννίδης, ο οποίος έκτοτε προετοίμαζε την ανατροπή του Γ.Παπαδόπουλου και την εγκατάσταση νέου καθεστώτος, το οποίο και πράγματι πέτυχε την 25 οεμβρίου 1973. Αυτός (ο Ιωαννίδης) και κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Γ.Παπαδόπουλο θεωρούταν ως ο αφανής δικτάτορας, επηρεάζοντας τις αποφάσεις των κυβερνώντων.

〰

Κατ'ακολουθίαν αποδείχτηκε, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, ότι ο Ιωαννίδης είχε ενεργό ανάμιξη στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, και μάλιστα αυτός δια μέσω των οργάνων του προκάλεσε την εκτράχυνση των γεγονότων, προκειμένου να τα εκμεταλλευτεί προς επιτυχία του σκοπού του, όπως πράγματι τα εκμεταλλεύτηκε.

〰

Αντιθέτως, όμως, από τις καταθέσεις όλων των εξετασθέντων μαρτύρων (κατηγορίας και υπεράσπισης) αποδεικνύεται πλήρως ότι πράγματι ο Βαρνάβας έδωσε την εντολή να πυροβολήσουν οι άντρες της φρουράς κατά των διαλητών παρόλο που, όπως θα αναλυθεί πιο κάτω, δεν συνέτρεξε περίπτωση κινδύνου, ούτε κατά της ζωής και ακεραιότητας των ανδρών της φρουράς του Υπουργείου (Δημόσιας Τάξης) ούτε κατά της ασφάλειας του κτηρίου του Υπουργείου.

〰

Οι πυροβολισμοί ερρίπτοντο και από την ταράτσα και από την πύλη του Υπουργείου (Δημόσιας Τάξης) και μάλιστα κάποιος με στολή ήταν στη γωνία Μάρνη Αβέρωφ και Γ'Σεπτεμβρίου και πυροβολούσε. Στην περιοχή του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και από σφαίρες που ρίχτηκαν από άντρες των σωμάτων ασφαλείας σκοτώθηκαν οι Βασίλειος Φαμέλος, Engeland Torill και Διομήδης Κομνηνός. Οι μεν δύο πρώτοι φέρονται να σκοτώθηκαν από τον Ηλία Τσαμπούρα, ο οποίος φυγοδικεί. Ο δε τρίτος σκοτώθηκε από άγνωστο αστυνομικό.

〰

Την εντολή της επέμβασης του στρατού έδωσε προσωπικώς ο κατηγορούμενος Γ.Παπαδόπουλος, ασκών τότε καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας.

(...)διότι κάποιος ταγματάρχης, που βρισκόταν εκεί (στο χώρο του Πολυτεχνείου) και του οποίου η ταυτότητα δεν ήταν δυνατόν να αποκαλυφθεί, εφόσον και οι κατηγορούμενοι τήρησαν απόλυτη σιωπή, και ο οποίος ταγματάρχης περιελαμβανόταν μεταξύ των εμπίστων προσώπων του κατηγορούμενου Δημ. Ιωαννίδη έδωσε εντολή και κινήθηκε το άρμα μπροστά από την Πύλη του Πολυτεχνείου, πριν εκπνεύσει η προθεσμία. Μάλιστα ο εν λόγω Ταγματάρχης εξέφρασε τη δυσφορία του με τη φράση "τσογλάνια δεν εξευτελίζεται ο Στρατός". Την διαταγή για την εκκίνηση του άρματος ενέκρινε και ο κατηγορούμενος Θρασύβουλος Γιοβάνης, ο οποίος ήταν παρών.

〰

Στον ίδιο χρόνο και τόπο παρίστατο και ο κατηγορούμενος Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης (...)διότι εμφανίστηκε μπροστά από την πύλη του Πολυτεχνείου και δήλωσε στο Γιοβάνη, παρουσία και των άλλων συγκατηγορουμένων του, ότι συναινεί στην παραβίαση της Πύλης του Πολυτεχνείου με το άρμα ως αντιπρόσωπος της Εισαγγελικής Αρχής, παρόλο που γνώριζε ότι οι αρμόδιοι εισαγγελικοί λειτουργοί είχαν αρνηθεί να συναινέσουν στην παραβίαση του ακαδημαϊκού ασύλου.

〰

Μέχρι του Πολυτεχνείου έφταναν τα βλήματα, τα οποία προέρχονταν από τους άνδρες της φρουράς και τους πολίτες που συνεργάζονταν με αυτούς, που έδρασαν στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και δεν υπάγονταν στις διαταγές των Χριστολουκά και Δασκαλόπουλου.

〰

Ο μάρτυς Παντελής Τσαγκουρνής κατέθεσε ότι από φίλο του πληροφορήθηκε ότι καταναλώθηκαν 300.000 φυσίγγια.

〰

(...) ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο οποίος και διέταξε την επέμβαση του στρατού από τις 16 Νοεμβρίου 1973 έδωσε ρητή διαταγή  να μη χρησιμοποιηθούν όπλα. Δεν είχε συμφέρον να προκληθούν αιματηρά γεγονότα επειδή επιθυμούσε να εφαρμόσει το πρόγραμμα της ομαλοποίησεως. Αντιθέτως, όμως, η κατάσταση αυτή εξυπηρετούσε τα σχέδια του κατηγορούμενου Δημητρίου Ιωαννίδη, ο οποίος επιθυμούσε να παραουσιάσει την κατάσταση ανώμαλη και να προκαλέσει την ανατροπή του Γ.Παπαδόπουλου και την εγκατάσταση στην εξουσία των δικών του ανθρώπων, με την αιτιολογία ότι ο λαός επιθυμούσε την ανατροπή του Γ.Παπαδόπουλου. 

(...)η κήρυξη στρατιωτικού νόμου και η απαγόρευση συγκεντρώσεων διευκόλυνε τα σχέδια τούτου, διότι με το πρόσχημα της διάλυσης των παράνομων συγκεντρώσεων δόθηκε η διαταγή της χρήσης όπλων κατά των πολιτών και έτσι από της 10ης πρωινής του Σαββάτου εμφανίζεται εντελώς διαφορετική η συμπεριφορά των στρατιωτικών τμημάτων. 

Έτσι από της 10ης πρωινής του Σαββάτου και πέρα έλαβαν χώρα όλες οι ανθρωποκτονίες και οι απόπερες ανθρωποκτονιών για τις οποίες κατηγορούνται οι ανωτέρω κατηγορούμενοι. 

〰

Ο μάρτυς Δημήτρης Τραϊφόρος κατέθεσε ότι την Κυριακή 18/11/1973 τις πρώτες απογευματινές ώρες, αφού σκότωσε (ο Δημήτριος Ντερτιλής) ένα νεαρό στην οδό Πατησίων τον άκουσε στη συνέχεια να λέει "Βαράτε στο ψαχνό, αυτήν την εντολή έχουμε".

Αποτέλεσμα των οδηγιών αυτών υπήρξε ο θάνατος, συνεπεία των τραυμάτων από τους πυροβολισμούς των κάτωθι προσώπων: (σημείωμα γράφοντος: ακολουθεί ονομαστική μόνο αναφορά)

1. Στυλιανού Καραγεώργη 

2. Δημήτριος Θεοδώρας

3. Κυριάκος Παντελεάκης

4. Νικολάος Μάρκουλης 

5. Βασίλειος Καράκας

6. Ανδρέας Κούμπος

7. άγνωστος άντρας ηλικίας 20-30 ετών

8. Γεώργιος Γερατσίδης

Εκτός των ως άνω θανατωθέντων τραυματίστηκαν από της 10ης πρωινής ώρας του Σαββάτου 17/11/1973 και την 18η/11/1973 ακόμα 38 άτομα από πυροβόλα όπλα. 

〰

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ 

Το δικαστήριο δικάζον (κατ'αντιμωλία) τους κατηγορουμένους κηρύσσει παψηφεί ένοχους τους:

(σημείωση γράφοντος: παραλείπονται οι λεπτομερειακές αναφορές στην τέλεση των αξιόποινων πράξεων.Οι τελικές ποινές που αναγράφονται προέκυψαν ύστερα από αφαίρεση της προσωρινής κράτησης)

1. Μιχαήλ Γουνελάς: φυλάκιση 13 μήνες και 8 ημέρες

2. Θρασύβουλος Γιοβάνης: φυλάκιση 10 μήνες και 7 ημέρες

3. Νικόλαος Ραφαηλάκης: φυλάκιση 7 μήνες και 8 ημέρες

4. Σταύρος Βαρνάβας: φυλάκιση ισόβια και ισόβια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων

5. Παντελής Καραγιάννης: φυλάκιση 24 έτη, 8 μήνες και 29 ημέρες

6. Νικόλαος Ντερτιλής: φυλάκιση ισόβια και ισόβια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων

7. Κωνσταντίνος Μαυροειδής: φυλάκιση 24 έτη, 7 μήνες και 8 ημέρες

8. Δημήτριος Ζαγοριαννάκος: φυλάκιση 25 έτη

9. Δημήτριος Ιωαννίδης: φυλάκιση ισόβια και ισόβια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων

10. Γεώργιος Παπαδόπουλος: φυλάκιση ισόβια και ισόβια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων

11. Ιωάννης Καλύβας: φυλάκιση 16 μήνες, 12 ημέρες

12. Ιωάννης Λυμπέρης: φυλάκιση 25 έτη και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων 10 ετών

13. Νικόλαος Νηστικάκης: φυλάκιση 8 ημέρες

14. Ηλίας Καραδήμας:φυλάκιση 4 μήνες και 16 ημέρες

15. Βασίλειος Μπουκλάκος: φυλάκιση 15 μήνες και 9 ημέρες

16. Λουκάς Χριστολουκάς: φυλάκιση 3 έτη, 1 μήνα και 24 ημέρες

17. Αθανάσιος Σταυράκης: φυλάκιση 9 έτη, 6 μήνες και 7 ημέρες

18. Δημήτριος Πίμπας: φυλάκιση 3 μήνες και 15 ημέρες, μετατρέψιμη σε χρηματική προς 150 δρχ      ημερησίως

19. Δημήτριος Κατσούλης: φυλάκιση 18 μήνες και 4 ημέρες

20. Μιχαήλ Ρουφογάλης: φυλάκιση 3 έτη

(όσοι από την αρχική λίστα των κατηγορουμένων δεν αναγράφονται εδώ, αθωώθηκαν)

Κατάλογος διαπιστωθέντων θυμάτων από το δικαστήριο:

1. Βασίλειος Φάμελος

2. Engeland Torill

3. Διομήδης Κομνηνός

4. Μιχαήλ Μυρογιάννης

5. Στυλιανός Καραγεώργης

6. Δημήτριος Θεοδώρας

7. Κυριάκος Παντελεάκης

8. Νικόλαος Μάρκουλης

9. Βασίλειος Καράκας

10. Ανδρέας Κούμπος

11. Μάρκος Καραμανής

12. Γ. Γερατσίδης

13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης

14. Αλέξανδρος Παπαθανασίου

15. άγνωστος ηλικίας 20-30

16. Γεώργιος Σαμούρης

17. Γεωργία Μπεκιάρη

18. Αικατερίνη Αργυροπούλου

19. Ευστάθιος Κολινιάτης

20. Δημήτριος Κυριακόπουλος

21. Σπυρίδων Κοντομάρης

22. Σωκράτης Κοντομάρης

23. Γεώργιος Σαμούρης

24. Βασιλική Μπεκιάρη

 

Πηγές:

1. Πρακτικά δίκης Πολυτεχνείου, Γενικά Αρχεία του Κράτους

2. Η Δίκη του Πολυτεχνείου: οπτικοακουστικό υλικο

https://www.youtube.com/watch?v=ZHAM1IkoIw4

3.  του ιδίου "Ζει το Πολυτεχνείο;

 http://www.skepseis.eu/2019/11/blog-post.html