Η νομική αντιμετώπιση των ενωμένων διδύμων

Στο έργο  του Πλουτάρχου «Ηθικά», υπάρχει μια πραμάτεια με τίτλο «Περί Φιλαδελφίας», στην οποία περιγράφεται η ζωή των Μολιονίδων αδερφών, από την αρχαία Ήλιδα, οι οποίοι ήταν σωματικά ενωμένοι. Γράφει χαρακτηριστικά:

θαυμάζουσιν οὐδὲν ἧττον ἢ τοὺς Μολιονίδας ἐκείνους, συμφυεῖς τοῖς σώμασι γεγονέναι δοκοῦντας

(τους θαυμάζουν εξίσου με τους περίφημους γιους του Μολιόνη, οι οποίοι, κατά κοινή πεποίθηση, είχαν γεννηθεί με τα σώματά τους ενωμένα)

Για τον συγγραφέα οι Μολιονίδες ήταν συμφυείς, δηλαδή διέθεταν ένα σώμα. Ο όρος που σήμερα επικρατεί είναι «Σιαμαίοι» καθώς στο Σιαμ, τη σημερινή Ταϊλάνδη, εμφανίστηκε η περίπτωση των Τσανγκ και Ενγκ Μπάνκερ, που τράβηξε το ιατρικό ενδιαφέρον της εποχής. Από τότε καθιερώθηκε ο όρος. Ωστόσο, ορθότερο θα ήταν να λέγαμε «ενωμένα δίδυμα»(conjoined twins)

Το ερώτημα στο οποίο θα κληθούμε, αρχικά, να απαντήσουμε είναι το εξής: οι ενωμένοι δίδυμοι είναι ένας άνθρωπος ή δύο; Στο ελληνικό δίκαιο το άρθρο 35 του Αστικού Κώδικα αναφέρει:

«Το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει με το θάνατό του»

Έτσι, στην περίπτωση της γέννησης ενός ζεύγους ενωμένων διδύμων κάθε ένα από αυτά έχει προσωπικότητα και άρα είναι ικανό για δικαιοπραξία. Επομένως, έχουμε δύο ανεξάρτητες νομικές προσωπικότητες.  

Έστω, λοιπόν, ότι ο ένας εκ των δύο διδύμων διαπράττει έγκλημα, για παράδειγμα σκοτώνει κάποιον με όπλο, τότε θα μπουν και οι δύο στη φυλακή; Μπορεί το δικαστήριο να διατάξει τον αποχωρισμό τους; Το ερώτημα, αν και ρητορικό για τα ελληνικά δικαστηριακά δεδομένα, έχει απασχολήσει τα δικαστήρια των Η.Π.Α και της Αγγλίας στο παρελθόν. 

Βασικό χαρακτηριστικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί το ότι ανήκουν σε κάθε έναν που διαθέτει νομική προσωπικότητα και ένα σώμα. Στην περίπτωση, όμως, των ενωμένων διδύμων τι γίνεται; Εάν με τον αποχωρισμό το ένα από τα δύο μέλη πεθάνει, τότε υφίσταται ποινική ευθύνη του ιατρού; Υφίσταται κατ'αρχήν άδικη πράξη; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα αντλήσουμε την κάτωθι επιχειρηματολογία από μελέτες και άρθρα του εξωτερικού.

Η πρώτη, λοιπόν, θεωρία είναι ότι το δικαίωμα στη ζωή είναι φυσικό, αναπαλλοτρίωτο και, σύμφωνα με αυτό, κανείς δεν μπορεί να την αφαιρεί ούτε να την θέτει σε διακινδύνευση, άρθρο 2 παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 

Υπάρχει, ωστόσο, και μια άλλη προσέγγιση σχετική με το τι είναι αυτό που θα θέλαμε περισσότερο να προστατεύσουμε. Δηλαδή, στην προκείμενη περίπτωση, ενδέχεται να θεωρηθεί ότι η απονομή δικαιοσύνης σε μια ευνομούμενη πολιτεία είναι το ύψιστο αγαθό και επομένως, πάση θυσία, αυτή πρέπει να προστατευθεί, με σκοπό να εμπεδωθεί το κοινό περί δικαίου αίσθημα, που αποτελεί το συνεκτικό δεσμό μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας.

Από την άλλη, υπάρχει και μια τρίτη αντίληψη που ισχυρίζεται ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο τι πρόκειται να επακολουθήσει με τον αποχωρισμό. Εάν ο αποχωρισμός προκαλέσει το θάνατο ή δημιουργήσει προβλήματα επιβίωσης στο εναπομείναν μέλος, τότε θα πρέπει να αποφευχθεί. Αυτό είναι περισσότερο πιθανό να διερευνηθεί ιατρικά με τη σημερινή εξέλιξη της τεχνολογίας και άρα η προσέγγιση να είναι, ενδεχομένως, πιο ασφαλής.

Έτσι, επιστρέφοντας στο αρχικό παράδειγμα, τότε με βάση την πρώτη θέαση δε θα υπάρξει αποχωρισμός, ενώ θα υπάρξει σύμφωνα με τη δεύτερη και με την τρίτη προσέγγιση μπορεί να υπάρξει μπορεί και όχι. Και…ποιος θα μπει φυλακή, τελικά; 

Κάτι τέτοιο καλείται να το αποφασίσει ο φυσικός δικαστής, χρησιμοποιώντας ιατρικές γνωμοδοτήσεις, κάνοντας αναγωγή σε λοιπούς κανόνες δικαίου και εξετάζοντας τη νομολογία. Ωστόσο, αυτό που θα πρέπει να μείνει  σαν προβληματισμός είναι ότι οι Μολιονίδες αδερφοί προκαλούν την αντίληψή μας για το δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε τέτοιο βαθμό, που αποδεικνύεται ο δυναμικός τους χαρακτήρας. 

Πηγές

1.https://www.academia.edu/72590445/Human_Rights_at_stake_sacrificial_separation_of_conjoined_twins?email_work_card=view-paper

2.https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%AF_%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CF%86%CE%AF%CE%B1%CF%82_(%CE%A0%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%BF%CF%82)

3. https://www.lecturesbureau.gr/1/about-philadelphia-part-a-1346/

4.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%B1%CE%BD%CE%B3%CE%BA_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%95%CE%BD%CE%B3%CE%BA_%CE%9C%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%BA%CE%B5%CF%81

5.https://www.tanea.gr/2024/04/17/world/ti-ginetai-otan-enas-siamaios-diaprattei-egklima-alla-o-aderfos-tou-einai-athoos/

6. https://en.wikipedia.org/wiki/Conjoined_twins

7. https://www.academia.edu/97925436/An_ethically_justifiable_practical_approach_to_decision_making_surrounding_conjoined_twin_separation?email_work_card=view-paper