Ανάρτηση του Εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες.

Ιστορικό

Στις 27.06.2006 η Soile Laoutsi προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αίτημα την καταδίκη της Ιταλίας για την ανάρτηση του Εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες των δημοσίων σχολείων. Αυτό κατά την προσφεύγουσα ήταν αντίθετο στη βασική αρχή του ιταλικού κράτους, ως κράτους αθρήσκου.

Κατά την ίδια είχαν παραβιαστεί:

• το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, περί της θρησκευτικής ελευθερίας,
• το άρθρο 14 της ίδιας Σύμβασης για την κατάργηση των διακρίσεων
• και το άρθρο 2 του 1^ου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ίδιας Σύμβασης περί του δικαιώματος των γονέων να αξιώνουν από το κράτος θρησκευτική εκπαίδευση σύμφωνη προς τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.

Το 2009 το δικαστήριο αποδέχτηκε την προσφυγή. Στη συνέχεια, όμως, η Ιταλική Κυβέρνηση άσκησε έφεση εναντίον της απόφασης. Εναντίον της απόφασης, εκτός της Ιταλικής Κυβέρνησης, προσέτρεξαν να παρέμβουν υπέρ της και οι κυβερνήσεις άλλων ευρωπαϊκών κρατών, ανάμεσα τους η Ελληνική και η Κυπριακή καθώς και το Βατικανό. Το Δικαστήριο, σε δεύτερο βαθμό, αποδέχτηκε την έφεση της Ιταλικής Κυβέρνησης.

Το επιχείρημα του Δικαστηρίου υπέρ της Ιταλικής Κυβέρνησης.

Το σχολικό περιβάλλον βρίσκεται υπό την εποπτεία του Κράτους. Αν και το Κράτος οφείλει να σέβεται τη θρησκευτική ελευθερία, παρόλα αυτά, ένα θρησκευτικό σύμβολο στα σχολεία, όπως ο Εσταυρωμένος, δεν αποτελεί επιρροή τέτοιου μεγέθους, που θα μπορούσε να επηρεάσει τον ψυχισμό ενός παιδιού ή νεαρού ατόμου.

 Επίσης, ο Σταυρός, ως σύμβολο αποτελεί ιστορικό στοιχείο του Ιταλικού Κράτους και τελεί υπό την πολιτισμική προστασία της εκάστοτε Κυβέρνησης, που οφείλει να διασφαλίζει τη συνέχεια του ιταλικού Έθνους.

 Μπορεί, βέβαια, να προσφέρει μία υπερέχουσα θέση στη θρησκεία του Χριστιανισμού, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, για να χαρακτηριστεί η ανάρτηση του Εσταυρωμένου ως προσηλυτισμός. Εξάλλου, στην Ιταλία οι υπόλοιπες θρησκείες είναι εξίσου αναγνωρισμένες και τυγχάνουν ελευθερίας και ανοχής από το επίσημο Κράτος. 

Άρα, με την ανάρτηση ενός θρησκευτικού συμβόλου δεν τίθεται σε διακινδύνευση ο ψυχισμός και η ακεραιότητα του θρησκευτικού φρονήματος ενός νέου ανθρώπου.

Αξιολογική κριτική της απόφασης.

           

      Η απόφαση του δικαστηρίου κινήθηκε στη σωστή κατεύθυνση. Πράγματι, με την ανάρτηση του Εσταυρωμένου σε σχολική αίθουσα δημοσίου σχολείου δεν τίθεται ζήτημα προσηλυτισμού. Δεν είναι αρκετό ένα σύμβολο από μόνο του να προκαλέσει τη θρησκευτική ακεραιότητα ενός αλλοπίστου ή αθέου, ειδικά μάλιστα όταν στα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη η ανεξιθρησκία είναι προστατευμένη και συνταγματικά κατοχυρωμένη.

     Αν, βέβαια, αποδεχτούμε την παραπάνω παράγραφο, τότε θα πρέπει να αποδεχτούμε και κάτι επιπλέον. Όπως η πλειοψηφία έχει το δικαίωμα να εκφράζεται κατά το θρησκευτικό δοκούν, έτσι μπορεί να κάνει και η μειοψηφία. Δηλαδή, η μειοψηφία μπορεί να φορά μουσουλμανικές μαντήλες, να προσεύχεται σε τζαμί ή πολύ απλά να εκφράζεται υπέρ της αθεΐας, χωρίς να προκαλείται η πλειοψηφία, γιατί η ανεξιθρησκία, έτσι και αλλιώς, είναι σεβαστή.

    Έτσι, όμως, εισερχόμαστε σε μία ιδιάζουσα μορφή αντιπαράθεσης και αναγκάζουμε το επίσημο Κράτος να παρέμβει, γιατί αυτή η αντιπαράθεση μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων δε θα είναι πάντα πολιτισμένη και δημοκρατική.

       Τα θρησκευτικά σύμβολα μπορεί να αποτελούν ιστορικά στοιχεία και να διαφοροποιούν τους πολίτες ενός κράτους από ένα άλλο, ως στοιχεία της εθνικής ταυτότητάς τους, αλλά δεν μπορούν να αποτελούν στοιχεία αντιπαράθεσης και ανταγωνισμού.Ένα Κράτος, λοιπόν, που κηρύσσει την ανοχή, ανεξιθρησκία και σεβασμό στην ετερότητα μέχρι ποιου βαθμού μπορεί να προάγει την ταυτότητα της πλειοψηφίας και να παραγκωνίζει την ταυτότητα της μειοψηφίας;

        Προφανώς, το να διατηρηθεί η ισορροπία είναι δύσκολο και ούτε η πλήρης αποταύτιση από πολιτισμικά σύμβολα θα ήταν θεμιτή. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο, το Κράτος εισέρχεται στον «πειρασμό» να προασπιστεί την πλειοψηφία, παραβιάζοντας την ουδετερότητά του.

Μπορεί αυτό να ακούγεται λογικό, ότι δηλαδή η πλειοψηφία ασκεί μεγαλύτερη επιρροή, αλλά ο πολίτης άλλου δόγματος ή φυλής μπορεί να αισθάνεται παραγκωνισμένος. Και αυτό στην ευρωπαϊκή οικογένεια των Κρατών, που έχουν επηρεαστεί από την πατερναλιστική αντίληψη, ο πατέρας, δηλαδή, μεριμνά εξίσου για όλα τα παιδιά του, δεν είναι επιτρεπτό.

Συνεπώς, μία πραγματικά δημοκρατική και ανεκτική κοινωνία αποδέχεται εξίσου τις διαφορετικότητες και τις εγκολπώνει, γιατί αυτή η δυνατότητα αποτελεί δυναμική προόδου. Έτσι, τα θρησκευτικά σύμβολα μπορεί να είναι απαραίτητα για να δικαιώνει η πλειοψηφία τη βασική της επιλογή, αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι και η μειοψηφία έχει το ίδιο δικαίωμα και μπορεί να το υπερασπιστεί.

Πηγή

Νομικό Βήμα, Τόμος 59, Τεύχος 5, Ιούνιος 2011, σελ: 1037-1046.