Τι ακριβώς συμβαίνει με τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά; (Νόμος Κατσέλη)

Ο νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά ή αλλιώς νόμος Κατσέλη είναι το πλαίσιο εκείνο, που ο δανειστής διαπραγματεύεται με την πιστώτρια τράπεζα ή το δημόσιο οργανισμό για τη δόση της οφειλής του μέχρι την τελική εξόφληση. Η διάρκεια ισχύος είναι μέχρι το Δεκέμβριο του 2018. Από το 2019, δηλαδή, κανείς δε θα μπορεί να υπαχθεί στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Και γιατί πρέπει να υπάρξει νόμος για αυτήν την διαπραγμάτευση; Ακριβώς, επειδή οι τράπεζες εισέρχονται σε μια φάση διαπραγμάτευσης, εάν το επιθυμήσουν, από θέση ισχύος και, συνήθως, η πρότασή τους δεν είναι πάντα εύκολη για το δανειολήπτη. Φυσικά, πολλές φορές και ο δανειολήπτης δεν εισέρχεται σε διαπραγμάτευση, γιατί είτε αμελεί είτε δεν έχει κάτι, για να διαπραγματευτεί.

Ο νόμος, λοιπόν, αυτός προσπαθεί να λύσει αυτή τη δυσκολία και να «εξαναγκάσει» τα δύο μέρη να διαπραγματευτούν με τελικό διαιτητή το δικαστή του Ειρηνοδικείου (διαδικασία εκουσίας δικαιοδοσίας). Επομένως, δημιουργείται μια τριγωνική σχέση, υπό την κρατική εποπτεία, με ένα κόστος που κυμαίνεται περίπου από 350 ευρώ και ανεβαίνει αναλόγως του αριθμού των επιδόσεων αλλά και της δικηγορικής αμοιβής. Πάντως, σίγουρα όχι παραπάνω από 1500 ευρώ συνολικά. Σε αντίθετη περίπτωση μιλάμε για αισχροκέρδεια.

Μέχρι στιγμής, κρίνοντας από τις δίκες, στις οποίες έχω παρασταθεί, οι Ειρηνοδίκες διάκεινται θετικά υπέρ του δανειολήπτη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι του κάνουν «το χατήρι» στο επίπεδο της αγωγής του και αποδέχονται 100% την πρόταση, την οποία έχει υποβάλει για τις δόσεις. Από την άλλη, βέβαια, εάν ο δανειολήπτης είναι υπερχρεωμένος ή καλύτερα καταχρεωμένος και ειδικά με πολλές πιστωτικές κάρτες, τότε μάλλον η αγωγή του δε θα ευδοκιμήσει γιατί εικάζεται ότι είχε «πολυτελή βίο».

Λογικά, θα αναρωτηθεί κανείς «οι τράπεζες όμως που έδιναν έτσι τις πιστωτικές;». Αυτό το ερώτημα δυστυχώς, πολλές φορές, δεν απαντάται από τους Ειρηνοδίκες και ένας τέτοιος δανειολήπτης μάλλον θα είναι βορά στις αδηφάγες ορέξεις των τραπεζών με κατασχέσεις και πλειστηριασμό της ακίνητής του περιουσίας. Εκτός, εάν μπορέσει να αποδείξει κυρίως με τιμολόγια το πού ξόδεψε και γιατί. Σε μια τέτοια περίπτωση, η κρίση του δικαστηρίου θα ήταν διαφορετική.

Ζήτημα, επίσης, δημιουργείται σχετικά με την εμπορική ή μη ιδιότητα του δανειολήπτη. Με λίγα λόγια, ένας έμπορος μπορεί να υπαχθεί στα υπερχρεωμένα; Αν είναι μικρέμπορος, ψιλικατζής για παράδειγμα, ναι.  Εάν διατηρεί εμπορική επιχείρηση με προσωπικό, η απάντηση είναι αρνητική. Αλλά, και πάλι η εμπορική ιδιότητα και ο πραγματικός λόγος χρήσης του δανείου πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση.

Τέλος, μπορεί ο δανειολήπτης να ασκήσει αγωγή και να περιλάβει στην αγωγή του τους ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου; Μέχρι στιγμής, τα περισσότερα Ειρηνοδικεία δίνουν αρνητική απάντηση αλλά έχει ευτυχώς δημοσιευτεί και αντίθετη απόφαση, Ειρηνοδικείο Ιλίου, που αποδέχεται αυτήν την υπαγωγή.

Εν κατακλείδι, ο νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά είναι ένας δίκαιος νόμος; Σίγουρα, δεν είναι ανάλγητος, όπως επίσης δε «χαιδεύει» κανέναν. Προσπαθεί να συγκεράσει αντιτιθέμενα συμφέροντα σε μια λογική, που λαμβάνει σαν δεδομένο, όμως, ότι υφίσταται μίας κάποιας μορφής οικονομική ανάπτυξη. Όσο, όμως, αυτή αργεί, τόσο πιο πολύ ο νόμος αυτός θα κινείται προς την κατεύθυνση του άδικου νόμου, γιατί δε θα υπηρετεί το δανειολήπτη, που είναι και το «αδύναμο» μέλος της τριγωνικής σχέσης.